1. Ο βασικός πυρήνας των ανορθολογικών πεποιθήσεων, όταν αυτές εξελίσσονται σε μαζικό κοινωνικό φαινόμενο, είναι η πραγματική κοινωνική εμπειρία, η οποία έχει εκτοπιστεί (displaced) και στρεβλωθεί ως συνέπεια του εκτοπισμού της από τα αρχικά της συγκείμενα.
2. Στο φαινομενικό επίπεδο, η αντιεμβολιαστική ιδεολογία επικεντρώνει στην αντίληψη περί ενός όλο και πιο παρεμβατικού, πανταχού παρόντος κράτους, που δολοπλοκεί ατέρμονα για το πώς θα εποικήσει κάθε λεπτομέρεια της ιδιωτικής ζωής των πολιτών.
3. Η αντίληψη αυτή είναι κραυγαλέα στρεβλή και ιδεολογική. Στις ΗΠΑ, στην Αγγλία, στην Ελλάδα και αλλού, η Πανδημία έδωσε πληθώρα τεκμηρίων όχι πανταχού παρόντος κράτους αλλά, αντίθετα, αποσυρμένου και αδιάφορου κράτους, κράτους που εγκατάλειψε εκατομμύρια στη μοίρα τους, τόσο για να αποφύγει το κόστος της υγειονομικής προστασίας τους, όσο και για κυνικότερους λόγους, όπως η μακροπρόθεσμη μείωση του “γηρασμένου” και εξαρτημένου από την κοινωνική πρόνοια πληθυσμού. Το κράτος βέβαια παραμένει παρεμβατικό και κατασταλτικό–μόνο όμως στους τομείς που αυτό επιλέγει και όχι αδιάκριτα και γενικά. Γενικά, η πολιτική θεωρία έχει παταγωδώς αποτύχει να αντιληφθεί το πρόσωπο Ιανού στο κράτος, τη διαρκή μεταμόρφωση του από γίγαντα σε νάνο και αντίστροφα.
4. Ο μηχανισμός αυτής της μεταμόρφωσης, αυτό που ρυθμίζει την κατεύθυνση της, είναι το κεφάλαιο, το οποίο δεν μπορεί ποτέ να αναλύεται ως κάτι αυτόνομο από το κράτος, όπως και είναι αστείο να αναλύεται το κράτος χωρίς αναφορά στην οργανική του ενότητα με το κεφάλαιο. Γι αυτό και οι “αντικρατιστές” που δεν έχουν τίποτε ουσιαστικό να παρατηρήσουν για τον τρόπο λειτουργίας του κεφαλαίου σήμερα είναι απλώς (νέο)φιλελεύθεροι.
5. Μια βασική διάσταση–στην ουσία ασταμάτητη από τα τέλη του 19ου αιώνα και δώθε–της ανάπτυξης του κεφαλαίου είναι η συγκέντρωση, αφενός σε όλο και λιγότερα χέρια και αφετέρου σε όλο και ισχυρότερα μονοπώλια. Και οι δύο διαστάσεις αυτής της διαδικασίας έχουν σημάνει, με ιδιαίτερα οξυμένο τρόπο μετά την πίεση που άσκησε στους μικρότερους κεφαλαιούχους, και, ακόμα περισσότερο, στα μεσαία και μικροαστικά στρώματα, η κρίση, την απώλεια μεγάλου τμήματος της μικροϊδιοκτησίας: μικρά εμπορικά καταστήματα, βιοτεχνίες, μικρές επιχειρήσεις με εξειδίκευση στις υπηρεσίες, κλπ, καταστράφηκαν στην περίοδο 2008-2020, ενώ γιγαντώθηκαν όσες είχαν ήδη μεγαλώσει αρκετά.
6. Εμπειρικά, βιωματικά, η μαζική καταστροφή των μικρών επιχειρήσεων, καταστημάτων, κλπ σήμαινε την απώλεια σχετικής αυτονομίας από το μεγάλο κεφάλαιο που απολάμβαναν εκτεταμένα ακόμη κοινωνικά στρώματα. Αλλά οι συνέπειες της καταστροφής αυτής περιελάμβαναν και την απώλεια περιουσιακών στοιχείων σε κατασχέσεις, πλειστηριασμούς κλπ., και άρα την όξυνση της αμεσότητας της ανασφάλειας και της επισφαλούς σχέσης με τα “κατώτερα” κοινωνικά στρώματα.
7. Οι παρανοϊκοί φόβοι γύρω από τον εμβολιασμό και τα σενάρια συνωμοσίας γύρω από τον κορονοϊό περιστρέφονται *ολοκληρωτικά* γύρω από το θέμα της *απώλειας αυτονομίας* . Σωματοποιούν αλληγορικά (και στρεβλά) μια *πραγματική* οικονομική και κοινωνική εμπειρία. Με τον τρόπο αυτό, την εκφράζουν και την αποκρύπτουν ταυτόχρονα, όπως ακριβώς κάνουν τα όνειρα, και γενικότερα, η γλώσσα του ασυνείδητου. Δεν είναι πια ότι ο μικροκαταστηματάρχης έχει γίνει υπάλληλος μεγάλου καταστήματος, ή ότι ο μικροβιοτέχνης έχει τσακιστεί από την οικονομία κλίμακας των μεγάλων κρατών, αλλά ότι υπάρχει οργανωμένο σχέδιο να ελέγξουν τον εγκέφαλο του (τον οποίο αξιοδοτεί αντιστρόφως ανάλογα με την αξία της εργασίας του), ή το σώμα του, τις αναπαραγωγικές του δυνάμεις, κλπ.
8. Επειδή το αντιεμβολιαστικό ασυνείδητο είναι, όπως κάθε μορφή μαζικού ανορθολογισμού, το ακριβώς αντίθετο από ότι νομίζει–δηλαδή, είναι βαθιά *καθεστωτική* μορφή αντίληψης– είναι ιδιαίτερα γόνιμο έδαφος ανάπτυξης μορφών ρατσισμού, εκ των οποίων ξεχωρίζει το αντισινικό και το αντισημιτικό στοιχείο. Το γεγονός δε ότι το κομμάτι αυτό του αντιεμβολιαστικού ασυνειδήτου που εστιάζει σε παρανοϊκές φαντασιώσεις για την 5G σύνδεση στρέφεται κατά κύριο λόγο ενάντια στη ραγδαία άνοδο της κινεζικής τεχνικής προόδου κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι. Αυτοί που συνέλαβαν ανώτατο στέλεχος της κεντρικής στην ανάπτυξη της τεχνολογίας Huawei δεν ήταν οι τρελάκηδες της διπλανής πόρτας αλλά το Καναδικό και Αμερικανικό κράτος. Στην πραγματικότητα, οι φαντασιώσεις των τρελάκηδων εκφράζουν εν προκειμένω (δια)κρατικές αγωνίες, και σε τελική ανάλυση τη δυτική αγωνία για απώλεια όχι απλώς “ανταγωνιστικών (τεχνολογικών) πλεονεκτημάτων” αλλά και του μονοπωλίου στα υπερκέρδη που απορρέουν από αυτά.
_____________________
Ο Αντώνης Μπαλασόπουλος γεννήθηκε το 1970 στη Θεσσαλονίκη και είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Τμήμα Αγγλικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Εκτός του ερευνητικού του έργου, έχει δημοσιεύσει δημιουργική πρόζα, ποίηση και διήγημα σε πολλά έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά στη Βρετανία, την Κύπρο και την Ελλάδα. Έργα του στο χώρο της δημιουργικής γραφής είναι: Απ’ το μάτι της βελόνας. Αρχείο ελλειπτικών παρορμήσεων (πρόζα, GalerieAstra, εκτός εμπορίου, Αθήνα, 2010), Το βιβλίο των μικρών συλλογισμών (πρόζα, GalerieAstra, Αθήνα, 2011), Πολλαπλότητες του Μηδενός (ποίηση, Σαιξπηρικόν, Θεσσαλονίκη, 2020), και, προσεχώς, Το βιβλίο των πλασμάτων και Λευκό στο λευκό (ποίηση).
