Υπάρχουν τρεις βασικές ελευθερίες: η ελευθερία του να πεις ΟΧΙ, η ελευθερία να απομακρυνθείς από κάπου, και η ελευθερία να αλλάξεις αυτό που δεν σε ικανοποιεί ή αυτό που αποδεικνύεται δυσλειτουργικό.
Η ατομική ελευθερία απαιτεί κοινωνική υποστήριξη. Για να πεις ΟΧΙ, πρέπει οι άλλοι να σέβονται την επιλογή σου και να μην σε αναγκάζουν να υπακούσεις σε αυτό που αρνείσαι. Για να κινείσαι ελεύθερα, χρειάζεσαι οι άλλοι να στηρίξουν την κίνησή σου και όχι να υψώνουν τείχη και εμπόδια μπροστά σου. Για να αλλάξεις αυτό που δεν λειτουργεί, χρειάζεται και όλοι οι άλλοι που επηρεάζονται από αυτό να αποδεχτούν την αλλαγή.
Βασικά, η ελευθερία είναι μια κοινωνική σχέση, η ελευθερία μου εξαρτάται από το αν έχεις και εσύ τη δική σου. Απαιτείται ένα σύστημα για τη διασφάλιση αυτής της κοινωνικής ρύθμισης.
__________
Κείμενο: Susan Rosenthal MD, κλινική ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας
Μετάφραση: Τάσος Σαγρής / Κενό Δίκτυο
Εικονοποίηση: Fernando Vicente
Τα συστήματα μας διαμορφώνουν
Δημιουργούμε συστήματα για να κάνουμε τα πράγματα να λειτουργήσουν. Ένα σύστημα έχει τρία στοιχεία:
α) έναν σκοπό ή στόχο
β) ένα σύνολο κανόνων, συμφωνιών και διαδικασιών που έχουν σχεδιαστεί για την επίτευξη αυτού του στόχου
γ) σχέσεις που διαμορφώνονται με την εφαρμογή αυτών των κανόνων, των συμφωνιών και των διαδικασιών.
Τα συστήματα που δημιουργούμε δεν είναι ξεχωριστά από εμάς. Μας οργανώνουν. Σκεφτείτε τα ανταγωνιστικά αθλήματα. Υπάρχει ένας στόχος (να κερδίσουμε). Υπάρχουν κανόνες παιχνιδιού και ποινές για την παραβίασή τους. Και υπάρχουν συμμετέχοντες, των οποίων η συμπεριφορά και οι σχέσεις διαμορφώνονται από το παιχνίδι.
Ο στόχος του καπιταλιστικού συστήματος είναι η άντληση κεφαλαίου από την ανθρώπινη εργασία. Η επίτευξη αυτού του στόχου απαιτεί ένα σύστημα από κανόνες, ποινές και κοινωνικές σχέσεις που υποστηρίζουν αυτόν το στόχο.
Αυτό το δοκίμιο (σε τρία μέρη) εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους το καπιταλιστικό σύστημα μας στερεί και τις τρεις βασικές ελευθερίες, τι είναι αυτό που μας εμποδίζει να διεκδικήσουμε την ελευθερία μας και πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα κοινωνικό σύστημα που να υποστηρίζει και να υπερασπίζεται την ελευθερία όλων μας.
Μέρος 1.
Το σώμα μου δεν είναι μηχανή για να σου παράγει κέρδος – ή μήπως είναι;
Συνήθως κυριαρχεί η αντίληψη πως έχουμε ελάχιστο έλεγχο της επαγγελματικής μας ζωής, αλλά η ζωή μας εκτός εργασίας – οι οικογενειακές και κοινωνικές μας σχέσεις– είναι δική μας υπόθεση και μπορούμε να τις διαμορφώσουμε όπως επιθυμούμε.
Στην πραγματικότητα, ο χρόνος εκτός εργασίας καταναλώνεται σε μεγάλο βαθμό σε δύο πράγματα: αντικατάσταση της ενέργειας που καταναλώνουμε στη δουλειά, ώστε να μπορέσουμε να εργαστούμε ξανά την επόμενη μέρα, και ανατροφή της επόμενης γενιάς εργαζομένων για να αντικαταστήσει την υπάρχουσα. Η παραγωγή στο σύνολο της εξαρτάται από την βιολογική αναπαραγωγή των ίδιων των εργαζομένων.
Η στενή σύνδεση μεταξύ παραγωγής και αναπαραγωγής είναι δύσκολο να φανεί επειδή σαν καταστάσεις είναι οργανωμένες με διαφορετικό τρόπο. Η παραγωγή οργανώνεται κοινωνικά, με δισεκατομμύρια εργαζομένους συνδεδεμένους σε παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής και διανομής. Η αναπαραγωγή οργανώνεται ιδιωτικά, με άτομα και οικογένειες που αναμένεται να επιβιώσουν, να ανανεωθούν και να αναπαραχθούν χωρίς εξωτερική υποστήριξη.
Οι εργοδότες επωφελούνται από την ιδιωτική μορφή της αναπαραγωγής. Μπορούν να προσλάβουν εργαζόμενους για να παράγουν αποφεύγοντας το κόστος αντικατάστασής τους, παρόλο που η επιχείρησή τους εξαρτάται από αυτό. Σύμφωνα με την Καναδική Ομοσπονδία Ανεξάρτητων Επιχειρήσεων, “το να περιμένεις να πληρώσουν οι εργοδότες άδεια μητρότητας μετ’ αποδοχών, είναι ένα εντελώς γελοίο είδος απαίτησης. Όσοι θέλουν να κάνουν μωρά θα πρέπει να τα πληρώσουν οι ίδιοι.”
Επειδή η παραγωγή και η αναπαραγωγή οργανώνονται διαφορετικά, φαίνεται ότι συμβαίνουν σε δύο διαφορετικές σφαίρες: μια οικονομική σφαίρα εργασίας που διαμορφώνεται από τον καπιταλισμό, όπου έχεις ελάχιστο έλεγχο, και μια προσωπική σφαίρα φιλίας και οικογένειας, που δεν έχει διαμορφωθεί από τον καπιταλισμό και θεωρείται πως έχεις τον απόλυτο έλεγχο.
Στην πραγματικότητα, η εργασία μας και η ζωή μας εκτός εργασίας είναι μέρη ενός ενιαίου καπιταλιστικού συστήματος. Παρά το αδυσώπητο μήνυμα ότι, μόνοι μας φτιάχνουμε τη ζωή μας, και πως, «υπάρχει πάντα μια επιλογή», είναι αδύνατο να έχουμε μια προσωπική ζωή που να είναι ξεχωριστή ή να υπάρχει έξω από το καπιταλιστικό σύστημα. Η έλλειψη ελευθερίας στη δουλειά επιβάλλει την έλλειψη ελευθερίας έξω από αυτήν.
Όσο όλο και περισσότερες αρχές, νόμοι, κανονισμοί και εντολές περιορίζουν την αναπαραγωγή και την ατομική συμπεριφορά, τόσο περισσότερο ο μύθος αυτών των δύο διαχωρισμένων πλευρών της ζωής μας καταρρέει για να αποκαλύψει μόνο μια πλευρά, τον καπιταλισμό, που κυριαρχεί σε κάθε πτυχή της ζωής μας.
Δεν μπορείς να αρνηθείς και δεν μπορείς να φύγεις
Ο στόχος της καπιταλιστικής παραγωγής είναι η παραγωγή κεφαλαίου. Κεφάλαιο είναι το κέρδος που επενδύεται για την άντληση μεγαλύτερου κέρδους. Το κέρδος προέρχεται από το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι πληρώνονται λιγότερο από την αξία αυτού που παράγουν. Όσο χαμηλότεροι είναι οι μισθοί, τόσο μεγαλύτερο το κέρδος.
Ο Τζεφ Μπέζος βγάζει κέρδος δισεκατομμυρίων δολαρίων πληρώνοντας τους εργαζόμενους πολύ λιγότερα από την αξία της εργασίας τους. Στη συνέχεια χρησιμοποιεί αυτό το κέρδος για να αγοράσει άλλες επιχειρήσεις που του δίνουν τη δυνατότητα να εκμεταλλευτεί ακόμη περισσότερους εργαζόμενους και να αποκομίσει ακόμη περισσότερα κέρδη. Ο Μπέζος συσσωρεύει κεφάλαιο. Όσο περισσότερο κεφάλαιο συσσωρεύει, τόσο μεγαλύτερη είναι η εξουσία του στην κοινωνία.
Κανείς δεν επιλέγει ελεύθερα να εργαστεί όλη του τη ζωή για να παράγει κεφάλαιο ώστε να κάνει τους άλλους πλούσιους. Για να συμβεί αυτό πρέπει να στερηθεί ο εργαζόμενος την ελευθερία να πει όχι, να φύγει ή να αλλάξει το σύστημα μέσα στο οποίο ζει. Για να διατηρηθεί αυτή η κοινωνική ρύθμιση, όλοι, συμπεριλαμβανομένου του εργαζόμενου, πρέπει να κάνουν αυτό που τους αναλογεί.
Οι εργοδότες βασίζονται στο κράτος για να εξασφαλίσουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για τη συσσώρευση κεφαλαίου. Όπως εξήγησε ο Braverman στο βιβλίο του Labor and Monopoly Capital (Εργασία και Μονοπωλιακό Κεφάλαιο),
“Με την πιο στοιχειώδη έννοια, το κράτος είναι εγγυητής των συνθηκών, των κοινωνικών σχέσεων, του καπιταλισμού και προστάτης της ολοένα και πιο άνισης κατανομής της ιδιοκτησίας που επιφέρει αυτό το σύστημα.”
Το κράτος δίνει στους εργοδότες τη νόμιμη εξουσία να υπαγορεύουν τους όρους απασχόλησης. Οι συνδικαλισμένοι εργαζόμενοι μπορούν να τροποποιήσουν ορισμένους από αυτούς τους όρους, αλλά δεν έχουν νομικό δικαίωμα να αμφισβητήσουν τη φύση της εργασίας ή τον τρόπο οργάνωσης της, να καθορίσουν τα επίπεδα προσωπικού ή τις αμοιβές των στελεχών. Όλες οι σημαντικές αποφάσεις που σχετίζονται με την εργασία εμπίπτουν στα δικαιώματα της διεύθυνσης. Το κράτος χρησιμοποιεί το νομικό σύστημα, την αστυνομία και τον στρατό για την επιβολή αυτών των δικαιωμάτων.
Τα κράτη επιτρέπουν στους εργοδότες να χρησιμοποιούν, να εκμεταλλεύονται και να απολύουν τους εργαζομένους, οι οποίοι θεωρούνται απλά ως το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Όταν οι επικίνδυνες συνθήκες εργασίας προκαλούν ασθένεια, τραυματισμό και θάνατο, το κράτος συμπαρατάσσεται με τον εργοδότη. Οι αξιώσεις των εργαζομένων για αποζημίωση ελαχιστοποιούνται ή απορρίπτονται, τα πρόστιμα που επιβάλλονται σε εταιρείες είναι πολύ μικρά για να αλλάξουν οτιδήποτε, και κανένας εργοδότης δεν μπαίνει ποτέ στη φυλακή για τη δολοφονία ενός εργάτη.
Τα κράτη χρησιμοποιούν τη νομοθεσία και τη οικονομική πολιτική για να αποτρέψουν τις απαιτήσεις των εργαζομένων για μεγαλύτερο μερίδιο από τα κέρδη. Ο νόμιμος κατώτατος μισθός θέτει τον πήχη τόσο χαμηλά που ο μέσος εργαζόμενος πρέπει να χρεωθεί για να πληρώσει τα βασικά είδη πρώτης ανάγκης.
Η μόνη επιλογή για όσους δεν μπορούν να εργαστούν ή αρνούνται να το κάνουν είναι να απευθυνθούν στο κράτος για υποστήριξη. Τέτοια υποστήριξη είναι γνωστό ότι είναι δύσκολο να αποκτηθεί και διατηρείται σε άθλια χαμηλά επίπεδα ώστε να αποτρέψει όλους εκτός από τους πιο απελπισμένους να ζητήσουν ανάλογες μορφές κοινωνικής βοήθειας. Το Οντάριο διευκολύνει την πρόσβαση στην ευθανασία αλλά όχι την πρόσβαση στην κοινωνική πρόνοια. Τα κράτη περιορίζουν τα ταξίδια προκειμένου να εμποδίσουν τους εργαζόμενους να διαφύγουν σε μια καλύτερη κατάσταση. Σε όλο τον κόσμο, εκατομμύρια άνθρωποι είναι φυλακισμένοι για το «έγκλημα» της διέλευσης των συνόρων σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής.
Οι περιορισμοί στα σύνορα παγιδεύουν τους εργαζόμενους σε περιοχές με χαμηλούς μισθούς. Οι εργοδότες είναι ελεύθεροι να μετακινούν την παραγωγή μέσα και έξω από αυτές τις περιοχές με χαμηλούς μισθούς. Αυτό από την άλλη τους δίνει την δυνατότητα να μειώσουν τις αμοιβές των εργαζομένων σε περιοχές με υψηλότερους μισθούς.
Τα κράτη χρησιμοποιούν τον έλεγχο της μετανάστευσης για να διαχειριστούν το μέγεθος και τη σύνθεση του εργατικού δυναμικού προς όφελος των εργοδοτών. Η χαμηλότερη ανεργία αυξάνει την πίεση για αύξηση των μισθών και η εισαγωγή περισσότερων εργαζομένων μειώνει αυτή την πίεση. Η άρνηση ίσων δικαιωμάτων στους νεοεισερχόμενους δίνει τη δυνατότητα στους εργοδότες να τους πληρώνουν για να υπερ-εργάζονται, ασκώντας συνάμα πτωτική πίεση στις αμοιβές και τις συνθήκες εργασίας όλων των εργαζομένων.
Όλα αυτά τα μέτρα διασφαλίζουν ότι, ανεξάρτητα από το πόσο σκληρά εργάζονται ή πόσο διαμαρτύρονται, οι εργαζόμενοι παρεμποδίζονται να ξεφύγουν από τον ρόλο που τους έχει ανατεθεί ως μηχανές παραγωγής κεφαλαίου.
Ποια προσωπική ζωή;
Η έννοια της «προσωπικής ζωής» αγνοεί πόσο περιορισμένη είναι η ζωή μας εκτός εργασίας. Η σύγχρονη οικογένεια είναι θεσμός που ρυθμίζεται από το κράτος. Οι νόμοι υπαγορεύουν ποιος μπορεί να παντρευτεί και ποιος όχι, ποιος είναι μέλος της οικογένειας και ποιος όχι, πόσα άσχετα άτομα μπορούν να ζουν σε μια κατοικία. Οι νόμοι επιβάλλουν κανόνες που αφορούν το φύλο, περιορίζουν την πρόσβαση στην αντισύλληψη και την άμβλωση και καθορίζουν σε ποια ηλικία ένα άτομο μπορεί να συμμετέχει σε δραστηριότητες ενηλίκων.
Δεν μπορεί κανείς να εγκαταλείψει μια οικογένεια κατά βούληση. Το Κράτος μπορεί να επιστρέψει δια της βίας τους φυγάδες νέους στις οικογένειές τους, να τους τοποθετήσει σε εναλλακτικές οικογένειες ή να τους περιορίσει σε κέντρα κράτησης. Οι σύζυγοι που θέλουν να εγκαταλείψουν τους γάμους τους και οι γονείς που αναζητούν απαλλαγή από τα καθήκοντα φροντίδας των παιδιών τους θεωρούνται οικονομικά υπεύθυνοι για τα «εξαρτώμενα άτομα» στην ζωή τους.
Το κράτος ορίζει τι σημαίνει να είσαι ικανός γονέας και μπορεί να αφαιρέσει τα παιδιά τους από αυτούς που τους θεωρεί ακατάλληλους. Το κράτος αποφασίζει εάν οι οικογένειες που χωρίζονται από τα εθνικά σύνορα θα επανενωθούν ή θα παραμείνουν χωριστά και εάν τα μέλη μιας οικογένειας θα απελαθούν. Οι κρατικοί νόμοι υποχρεώνουν τους νέους να πηγαίνουν στο σχολείο, είτε το θέλουν είτε όχι, και οι γονείς αναμένεται να επιβάλουν αυτόν τον νόμο.
Στο Τζάκσονβιλ της Φλόριντα, “εάν ένα παιδί έχει περισσότερες από πέντε αδικαιολόγητες απουσίες στο σχολείο, σε έναν ημερολογιακό μήνα ή 15 αδικαιολόγητες απουσίες σε περίοδο 90 ημερών, οι γονείς μπορούν να συλληφθούν, να κατηγορηθούν για πλημμέλημα και να αντιμετωπίσουν φυλάκιση έως και 60 ημερών.”
Δεν είμαι ελεύθερος να είμαι αυτό που είμαι
Η οργάνωση της αναπαραγωγής σε οικογενειακές μονάδες απαιτεί διακριτούς ρόλους των φύλων. Οι άνδρες θεωρούνται οι κύριοι παραγωγοί και οι γυναίκες ως οι κύριοι φροντιστές. Κάποια πρέπει να φροντίζει τους νέους, τους άρρωστους και τους ανάπηρους και συνήθως αυτή είναι η χαμηλότερα αμειβόμενη γυναίκα, η οποία αμείβεται λιγότερο ακριβώς λόγω των καθηκόντων φροντίδας που αναλαμβάνει.
Ένα οικογενειακό σύστημα που βασίζεται στην αναπαραγωγή ζευγαριών δεν αφήνει περιθώρια για ρευστότητα φύλου ή για να είσαι ιντερσεξ ή τρανς άτομο. Όσοι δεν συμμορφώνονται με τον κοινωνικά καθορισμένο ρόλο του φύλου τους, κινδυνεύουν να τιμωρηθούν από το δικαστικό σύστημα ή να οδηγηθούν καταναγκαστικά για θεραπεία στο νοσοκομειακό σύστημα. Όσο η αναπαραγωγή έχει τις ρίζες της στην οικογένεια, δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από την πίεση των δυαδικών ρόλων των φύλων και όλη την καταπίεση που προκαλούν.
Ο καπιταλισμός ευνοεί την τυποποιημένη παραγωγή, όπου μεγάλοι αριθμοί πανομοιότυπων αντικειμένων μπορούν να παραχθούν γρήγορα με λιγότερη εργασία και περισσότερο κέρδος. Για να παράγει ομοιόμορφα αποτελέσματα, ο εργαζόμενος πρέπει να κάνει τις ίδιες κινήσεις ξανά και ξανά. Αυτό το μοντέλο γραμμής συναρμολόγησης έχει υιοθετηθεί σε κάθε κλάδο, συμπεριλαμβανομένων των νοσοκομείων και των σχολείων.
Όπως ένας διευθυντής έδωσε εντολή στους δασκάλους του,
“Όταν στέκομαι στο διάδρομο, θα πρέπει να μπορώ να ακούω όλες τις τέταρτες τάξεις να λένε το ίδιο πράγμα. Μην παρεκκλίνετε από το πρόγραμμα μαθημάτων και μην καθυστερείτε το χρονοδιάγραμμα.”
Το αίτημα για ομοιομορφία κυριαρχεί σε κάθε τομέα της ζωής. Για να μεγιστοποιήσει το κέρδος, η καπιταλιστική τάξη κατασκευάζει πανομοιότυπα φυτά και ζώα ώστε να εξαλείψει τις παραλλαγές, να περιορίσει τους εργάτες ώστε αυτοί να υπάρχουν αποκλειστικά ως εναλλάξιμα γρανάζια μιας μηχανής, και να πείσει τους ανθρώπους όλων των εθνών να επιθυμούν τα ίδια πράγματα και να συμπεριφέρονται με τους ίδιους τρόπους.
Σκάστε και συμμορφωθείτε
Η αμφισβήτηση καθιστά δυνατή την πρόοδο. Μας καλεί να εξετάσουμε τι κάνουμε και γιατί, να εξετάσουμε διάφορες επιλογές, προς διάφορες πιθανές κατευθύνσεις. Ο καπιταλισμός κάνει τις πολιτικές της αμφισβήτησης ή αυτούς/ αυτές/ αυτ@ που τις επιτελούν να αντιμετωπίζουν νομικές κυρώσεις για σοβαρά αδικήματα, να θεωρούνται απειλή, ακόμα και προδότες. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε ελεύθερα ή να μοιραστούμε ζωτικές πληροφορίες. Οι αδυσώπητες διώξεις όσων αποκάλυψαν πληροφορίες όπως, για παράδειγμα, ο Τζούλιαν Ασάνζ, η Τσέλσι Μάνινγκ και ο Στίβεν Ντόνζιγκερ χρησιμεύουν ως γενική προειδοποίηση και προς εσάς- μην αμφισβητείτε την εξουσία – μην την θεωρείτε υπόλογο στο νόμο ή την συνείδηση σας.
Ένα σύστημα που απαιτεί συμμόρφωση δεν μπορεί να ανεχθεί τη διαφωνία ή τη διαφορετικότητα. Στο παρελθόν, οι άνθρωποι που σκέφτονταν, ένιωθαν ή συμπεριφέρονταν διαφορετικά θεωρούνταν ενδιαφέροντες, περίεργοι, πολύχρωμοι ή εκκεντρικοί χαρακτήρες. Σήμερα, τέτοιοι άνθρωποι κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν «ψυχικά άρρωστοι», να τους δοθούν ψυχοφάρμακα με βίαιο τρόπο και να περιοριστούν σε ψυχιατρικό ίδρυμα, ενδεχομένως επ’ αόριστον.
Η εξουσία της σύγχρονης ψυχιατρικής στην κοινωνία δεν μπορεί να εξηγηθεί με βάση την επιστημονική της εγκυρότητα ή την κλινική της αποτελεσματικότητα, πράγματα τα οποία, άλλωστε, αμφισβητούνται ιδιαίτερα. Η επιρροή της προέρχεται από τη χρησιμότητά της στο καπιταλιστικό σύστημα.
Από την εποχή της δουλείας ακόμη, το κράτος συνεργάζεται με την ιατρική και την ψυχιατρική για να επιβάλει τη συμμόρφωση και την υπακοή. Σήμερα, το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας καταγράφει μη- αποδεκτές συμπεριφορές σε κάθε τομέα της ζωής, με μια από τις βασικές μη- αποδεκτές συμπεριφορές να είναι η περίπτωση όπου διαμαρτύρεσαι για το πώς είναι τα πράγματα και το γεγονός πως ενοχλείς τους άλλους με τη διαμαρτυρία σου.
Το να είσαι παγιδευμένος σε ένα καταπιεστικό κοινωνικό σύστημα είναι τόσο οδυνηρό που πολλοί άνθρωποι καταρρέουν, ξεσπούν, κάνουν χρήση ναρκωτικών, δραπετεύουν στη φαντασία κ.λπ. Η μαζική δυστυχία δεν μπορεί να γίνει κατανοητή χωρίς να αμφισβητηθεί ολόκληρο το καπιταλιστικό σύστημα. Αντίθετα, τα σύγχρονα ιατρικά συστήματα φροντίζουν μόνο για την διαχείριση της βλάβης, όπου άρρωστοι και τραυματισμένοι ψυχικά άνθρωποι απλά καταστέλλονται, τα συναισθήματα τους μπαλώνονται και στέλνονται πίσω στις ίδιες καταστάσεις που τους έβλαψαν.
Έλεγχος της γονιμότητας
Τα κράτη ελέγχουν την αναπαραγωγή για τη διαχείριση του μεγέθους και της σύνθεσης του εργατικού δυναμικού, με την ελαχιστοποίηση του κόστους κοινωνικής στήριξης και την επιβολή του κοινωνικού ελέγχου. Το τι θέλει ή δεν θέλει η έγκυος δεν λαμβάνεται υπόψη.
Για να μειώσει το ποσοστό γεννήσεων, η Κίνα επέβαλε όριο ενός παιδιού ανά οικογένεια το 1980. Οι παραβάτες θα μπορούσαν να τιμωρηθούν με πρόστιμα, απώλεια εργασίας, αναγκαστικές αμβλώσεις και απώλεια πρόσβασης σε κοινωνικές υπηρεσίες. Καθώς το ποσοστό γεννήσεων μειώθηκε, η πολιτική του ενός παιδιού αντικαταστάθηκε από την πολιτική για τα δύο παιδιά το 2016, ακολουθούμενη από μια πολιτική για τα τρία παιδιά το 2021.
Για να αυξήσει το ποσοστό γεννήσεων, η ναζιστική Γερμανία απαγόρευσε όλες τις μορφές ελέγχου των γεννήσεων, συμπεριλαμβανομένων των αμβλώσεων, με αυστηρές κυρώσεις για τους παραβάτες. «Γερμανόαιμες» γυναίκες με πολύτεκνες οικογένειες βραβεύτηκαν με τον Σταυρό της Μητέρας: χάλκινο για έως πέντε παιδιά. ασήμι για έξι ή επτά και χρυσό για οκτώ ή περισσότερα.
Για να αυξηθεί το εργατικό δυναμικό των σκλάβων στις ΗΠΑ, οι μαύρες σκλάβες και τα κορίτσια καθίστανται με το ζόρι έγκυες από τα αφεντικά τους και αναγκαζόντουσαν να γεννήσουν τα παιδιά των βιαστών τους. Όταν το 1808 απαγορεύτηκε η εισαγωγή δούλων, η αναγκαστική αναπαραγωγή έγινε ακόμη πιο σημαντική για την οικονομία των σκλάβων.
“Οι ιδιοκτήτες των φυτειών διαφήμιζαν μαύρες σκλάβες όπως έκαναν για την αναπαραγωγή αγελάδων ή φοράδων, σε περιοδικά και ειδικούς ενημερωτικούς καταλόγους για φάρμες. Μοιραζόντουσαν συμβουλές μεταξύ τους για το πώς να αντλήσουν το μέγιστο κέρδος από τους δούλους τους. Πουλούσαν ή δάνειζαν σκλάβους άντρες ως επιβήτορες και ήταν γνωστό ότι κλείδωναν σκλάβους, αγόρια και κορίτσια, στην εφηβική ηλικία μαζί για να ζευγαρώσουν με τις ίδιες μεθόδους που χρησιμοποιούσαν για την αναπαραγωγή αγελάδων με ταύρους. Οι ίδιοι διαφήμιζαν τους νέους σκλάβους που γεννιόντουσαν από την διαδικασία αυτή και οι λευκοί ιδιοκτήτες δίδασκαν στους λευκούς γιους τους τις πρακτικές ώστε να συνεχίσουν να κάνουν τα ίδια.”
Για να ελαχιστοποιήσουν το κόστος της κοινωνικής πρόνοιας και να μειώσουν τον κίνδυνο εξέγερσης, τα κράτη στειρώνουν όσους θεωρούν «πλεονασματικούς» ή κοινωνικά ακατάλληλους, συμπεριλαμβανομένων των μαύρων, των ιθαγενών, των φυλακισμένων, των εθισμένων σε ουσίες, των ανάπηρων και των φτωχών.
Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, το Διεθνές Συνέδριο Ευγονικής συνεδρίασε στη Νέα Υόρκη για να συζητήσει τη μαζική στείρωση των ανέργων εργαζομένων. Ένας ομιλητής δήλωσε,
“Ένα μεγάλο μέρος αυτού του τεράστιου στρατού ανέργων είναι κοινωνικά ανεπαρκείς, και σε πολλές περιπτώσεις φέρουν ψυχικά ελαττώματα. Κατά πάσα πιθανότητα θα είχαν γλιτώσει τη δυστυχία που αντιμετωπίζουν τώρα αν δεν είχαν γεννηθεί ποτέ.”
Το χρηματοδοτούμενο από τις ΗΠΑ πρόγραμμα στείρωσης γυναικών από το Πουέρτο Ρίκο είχε δύο στόχους: να μειώσει τον αριθμό των φτωχών στο νησί και να προωθήσει τη μετανάστευση των εργαζομένων στη Νέα Υόρκη, η οποία θα ήταν ευκολότερη αν δεν είχαν παιδιά. Μεταξύ της δεκαετίας του 1930 και της δεκαετίας του 1970, περίπου το ένα τρίτο του γυναικείου πληθυσμού του Πουέρτο Ρίκο στειρώθηκε, καθιστώντας αυτό το υψηλότερο ποσοστό στείρωσης στον κόσμο.
Στις ΗΠΑ σήμερα, 31 πολιτείες συν την Ουάσιγκτον, DC, επιτρέπουν νόμιμα την εξαναγκαστική στείρωση ατόμων με αναπηρία.
Εξαναγκαστική γέννηση
Όταν το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ κατάργησε το νόμιμο δικαίωμα στην άμβλωση, διέλυσε και την πεποίθηση ότι το σώμα μας ανήκει σε εμάς τις ίδιες και ότι η ζωή εκτός εργασίας καθορίζεται από εμάς. Όταν τα κράτη εξαναγκάζουν τις γυναίκες, τα κορίτσια και τα άτομα με ικανότητα εγκυμοσύνης να παραμείνουν έγκυες παρά τη θέλησή τους, δημιουργούν ανθρώπινα κτήνη και τα ανάλογα εκκολαπτήρια ανατροφής τους. Με αυτόν τον τρόπο, οι νομοθέτες του κράτους εξαναγκάζουν τις υποτελείς τους στην υπηρεσία των κρατικών συμφερόντων.
Τα κράτη συνήθως δίνουν προτεραιότητα στην ευημερία του εμβρύου σε σχέση με αυτή της εγκύου. Οι υποψήφιοι γονείς βομβαρδίζονται με συμβουλές για το πώς να δημιουργήσουν ένα υγιές παιδί και μπορούν να τιμωρηθούν για συμπεριφορές που διακυβεύουν την υγεία του εμβρύου. Στις ΗΠΑ σήμερα, μια αποβολή μπορεί να σας οδηγήσει στην θέση της κατηγορούμενης για ανθρωποκτονία ή φόνο. Στο Ελ Σαλβαδόρ, μια γυναίκα καταδικάστηκε σε 50 χρόνια φυλάκιση μετά από γέννηση νεκρού μωρού.
Η προστασία της εγκύου δεν αποτελεί προτεραιότητα. Δεν υπάρχουν δημόσιες προειδοποιήσεις ότι η εγκυμοσύνη μπορεί να προκαλέσει έντονο πόνο, τραυματισμό, αιμορραγία, σήψη, στειρότητα, αναπηρία και θάνατο.
Οι γυναίκες στις ΗΠΑ έχουν 14 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν με την ολοκλήρωση μιας εγκυμοσύνης παρά κάνοντας έκτρωση. Στο Μισισιπή, μια μαύρη γυναίκα έχει 118 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνει από την εγκυμοσύνη μέχρι αυτή να ολοκληρωθεί παρά από έκτρωση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι το πιο επικίνδυνο μέρος στον βιομηχανοποιημένο κόσμο για τις γεννήσεις, καταλαμβάνοντας την 55η θέση συνολικά στον κόσμο.
Επειδή το να παραμείνεις έγκυος είναι πιο επικίνδυνο από την έκτρωση, μια πλήρης απαγόρευση των αμβλώσεων στις ΗΠΑ θα αύξανε τον αριθμό των θανάτων που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη κατά περίπου 21 τοις εκατό συνολικά και 33 τοις εκατό για τις μαύρες γυναίκες. Αυτά τα στοιχεία δεν περιλαμβάνουν καν την αύξηση των θανάτων από τις μη- ασφαλείς αμβλώσεις. Το Ανώτατο Δικαστήριο αρνήθηκε να εξετάσει αυτά τα θέματα.
“Δεν προσποιούμαστε ότι γνωρίζουμε πώς θα ανταποκριθεί το πολιτικό μας σύστημα ή η κοινωνία στη σημερινή απόφαση που ακυρώνει τις προηγούμενες αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου, “Roe εναντίον Wade” του 1973 και “Planned Parenthood of Southeastern PA κατά Casey” του 1992. Και ακόμη κι αν μπορούσαμε να προβλέψουμε τι θα συμβεί, δεν θα είχαμε καμία εξουσία να αφήσουμε αυτή τη γνώση να επηρεάσει την απόφασή μας.”
Φαίνεται αντιπαραγωγικό για τον καπιταλισμό να περιορίσει τις αμβλώσεις. Οι γυναίκες πρέπει να ελέγχουν τη γονιμότητά τους για να μπορούν να εργάζονται έξω από το σπίτι. Η άρνηση αυτού του ελέγχου έχει καταστροφικό αντίκτυπο στα κέρδη των καπιταλιστών, καθώς αναστατώνει τις βιομηχανίες που εξαρτώνται από τη γυναικεία εργασία.
Η καπιταλιστική τάξη δεν είναι ενωμένη σε όλα. Για ορισμένα τμήματα, ο κοινωνικός έλεγχος είναι η ύψιστη προτεραιότητα. Δικαίως φοβούνται ότι οι άνθρωποι που έχουν ελευθερία επιλογής σε οποιονδήποτε τομέα της ζωής τους, ανάλογα θα πιέσουν για περισσότερες ελευθερίες και στον εργασιακό τομέα. Για να το αποτρέψουν αυτό, διεκδικούν το δικαίωμα να υπαγορεύουν τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι συνολικά στην ζωή τους, και χρησιμοποιούν το κράτος για να επιβάλλουν τις πεποιθήσεις τους στην κοινωνία.
Απολυταρχία
Μια μικροσκοπική ελίτ μπορεί να κυβερνήσει μια μεγάλη πλειοψηφία μόνο στερώντας της την επιλογή να ζήσει με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Εξ ορισμού, ένας τέτοιος κανόνας είναι αυταρχικός.
Καθώς μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ της πλούσιας καπιταλιστικής τάξης και της φτωχής εργατικής τάξης, ο κίνδυνος εξέγερσης αυξάνεται. Για να διατηρήσουν τον κοινωνικό έλεγχο, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο γίνονται πιο αυταρχικές. Δύο πρόσφατα παραδείγματα των ΗΠΑ περιλαμβάνουν το κίνημα των οπαδών του Τράμπ και τον πολλαπλασιασμό των νόμων για την εξαναγκαστική γέννηση.
Στον Καναδά, μια φαινομενικά φιλελεύθερη κυβέρνηση έχει υιοθετήσει έναν άνευ προηγουμένου αριθμό Μυστικών Νομοθετικών Εντολών που δεν δημοσιεύονται ποτέ και δεν είναι προσβάσιμες ούτε καν από το Κοινοβούλιο και φυσικά, ούτε από το κοινό. Η μυστική λήψη αποφάσεων δίνει τη δυνατότητα στις ελίτ να θεσπίζουν πολιτικές που οι απλοί άνθρωποι θα απέρριπταν, όπως η εξαγωγή όπλων δισεκατομμυρίων δολαρίων από τον Καναδά στις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία. Μια γνήσια δημοκρατία δεν χρειάζεται μυστικές πολιτικές.
Οι τεχνολογικές εξελίξεις διευκολύνουν την επιβολή του αυταρχικού ελέγχου. Μια έκθεση του 2011 προειδοποιούσε,
“Μέσα στα επόμενα χρόνια, θα είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό για τις αυταρχικές κυβερνήσεις να καταγράφουν σχεδόν ό,τι λέγεται ή γίνεται εντός των συνόρων τους – κάθε τηλεφωνική συνομιλία, ηλεκτρονικό μήνυμα, αλληλεπίδραση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κινήσεις σχεδόν κάθε ανθρώπου και οχήματος, και βίντεο από κάθε γωνιά του δρόμου.”
Ο φόβος της εξέγερσης της πλειοψηφίας έχει προκαλέσει αυξημένη χρηματοδότηση για την αστυνομία και διεύρυνε τις αστυνομικές εξουσίες.
Οι προϋπολογισμοί των σύγχρονων αστυνομικών τμημάτων είναι εκπληκτικά υψηλοί και διαρκώς αυξανόμενοι, σε επίπεδο χωρίς αντίστοιχο στην ανθρώπινη ιστορία, παράγοντας τεράστια ποσοστά φυλακισμένων οι οποίοι μένουν απαρατήρητοι, αόρατοι σε όλο τον κόσμο. Αν η αστυνομία και οι φυλακές, μας έκαναν ασφαλείς, θα είχαμε την ασφαλέστερη κοινωνία στην παγκόσμια ιστορία — αλλά ισχύει το ακριβώς αντίθετο.
Απλά, μας φοβούνται πάρα πολύ.
Σε οριακή φάση, σχεδόν φρικαρισμένοι
Έχοντας υποφέρει από μια θανατηφόρα πανδημία, οι περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται σκληρότερα και περισσότερο χρόνο για λιγότερα χρήματα, ενώ τα κέρδη και οι αμοιβές των υψηλόβαθμων στελεχών εκτινάσσονται στα ύψη. Ο πληθωρισμός αυξάνεται ραγδαία, ωστόσο η μετριοπαθής απαίτηση οι μισθοί να καθορίζονται τουλάχιστον σε αναλογία με τον πληθωρισμό απορρίπτεται ως υπερβολική και πληθωριστική. Οι κερδοσκόποι των εταιριών δεν δέχονται κανενός είδους κριτική, παρόλο που τα κέρδη τους προέρχονται από την αύξηση των τιμών σε ποσοστό μεγαλύτερο από 50%.
Μια αμερικανική έκθεση διαπίστωσε ότι «οι προσαυξήσεις και τα κέρδη εκτοξεύθηκαν στα ύψη το 2021, φτάνοντας στο υψηλότερο καταγεγραμμένο επίπεδό τους από τη δεκαετία του 1950». Η μέση προσαύξηση τιμής ήταν 72% υψηλότερη από το κόστος μιας εταιρείας, ωθώντας τα καθαρά κέρδη στην υψηλότερη αξία που έχει καταγραφεί ποτέ. Οι συγγραφείς καταλήγουν,
“Δεδομένου ότι οι προσαυξήσεις είναι ασυνήθιστα υψηλές και ξαφνικές, υπάρχει περιθώριο αντιστροφής τους με μικρή οικονομική βλάβη και πιθανό κοινωνικό όφελος, συμπεριλαμβανομένων χαμηλότερων τιμών και λιγότερης ανισότητας.”
Μάλλον εμπνέονται από το καπιταλιστικό σύνθημα ότι “τα κέρδη είναι ιερά και οι εργαζόμενοι αναλώσιμοι.” Αντί να αναγκάζουν τις εταιρείες να μειώσουν τις τιμές ή να αυξήσουν τους μισθούς, οι πολιτικοί αξιωματούχοι αυξάνουν τα επιτόκια των τραπεζικών και των στεγαστικών δανείων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειώνονται οι μισθοί, οδηγώντας τους εργαζόμενους πιο βαθιά στο χρέος και καθιστώντας δυσκολότερη την πληρωμή των βασικών αγαθών, όπως η τροφή, η στέγαση και η ιατρική περίθαλψη.
Όπως είναι λογικό, η εμπιστοσύνη στους καπιταλιστικούς θεσμούς πέφτει. Μόνο το 36 τοις εκατό των Αμερικανών πιστεύει ότι το σύστημα διακυβέρνησης των ΗΠΑ είναι υγιές και μόνο το 13 τοις εκατό των Αμερικανών είναι ικανοποιημένοι με το πώς πάνε τα πράγματα στις ΗΠΑ.
Όταν η πλειοψηφία χάνει την πίστη της στην ικανότητα του κυρίαρχου συστήματος να λύσει τα προβλήματά τους, οι άνθρωποι αναζητούν εναλλακτικές λύσεις. Ένα αποτέλεσμα αυτής της αναζήτησης θα είναι μια παγκόσμια αναζωπύρωση της εξέγερσης της εργατικής τάξης με εκατομμύρια ανθρώπους να διαμαρτύρονται για τα δεινά τους και να απαιτούν θεμελιώδη κοινωνική αλλαγή.
_______
Κείμενο: Susan Rosenthal MD, κλινική ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας
Μετάφραση: Τάσος Σαγρής / Κενό Δίκτυο
Εικονοποίηση: Fernando Vicente
___________
Πηγή: https://susanrosenthal.com/capitalism/my-body-is-not-your-capital-producing-machine-or-is-it/
το δεύτερο και τρίτο μέρος του κειμένου θα δημοσιευτεί στο μέλλον εδώ
