Μια αναρχική λύση στην περιβαλλοντική καταστροφή - Peter Gelderloos

Οι τρόποι με τους οποίους σκοπεύουν να αντιμετωπίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη και την κλιματική αλλαγή οι Πράσινοι Καπιταλιστές θα είναι σαν να ρίχνουν λάδι σε μια αναμμένη φωτιά που καίει ήδη τα πάντα. Εάν από την άλλη οι κυβερνήσεις σε παγκόσμια κλίμακα δεν είναι σε θέση να λύσουν το πρόβλημα, τότε ποιές είναι οι προτάσεις των αναρχικών για να αναδιοργανώσουμε την κοινωνία, να μειώσουμε την ποσότητα των αερίων στην ατμόσφαιρα που παράγουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και να επιβιώσουμε μέσα σε έναν κόσμο που έχει ήδη αλλάξει πολύ;

Γεγονός είναι πως δεν υπάρχει μία ενιαία αναρχική θέση, και πολλοί αναρχικοί αρνούνται να προσφέρουν την οποιαδήποτε πρόταση, υποστηρίζοντας ότι εάν η κοινωνία απελευθερωθεί από το Κράτος και τον Καπιταλισμό, τα πάντα θα αλλάξουν με οργανικό τρόπο και όχι σύμφωνα με κάποιο προκατασκευασμένο σχέδιο. Εξάλλου, η στάση των πολιτικών να βλέπουν τον κόσμο από ψηλά και να επιβάλλουν διάφορες αυθαίρετες αλλαγές, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον πολιτισμό που είναι υπεύθυνος για την καταστροφή του πλανήτη και την καταπίεση των κατοίκων του.

Ωστόσο, νιώθω την ανάγκη να περιγράψω έναν πιθανό τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαμε να οργανώσουμε τη ζωή μας, όχι απλά για να προβάλλω μια συγκεκριμένη πρόταση, αλλά επειδή τα απελευθερωτικά οράματα μας καθιστούν ισχυρότερους, και όλοι χρειαζόμαστε θάρρος για να έρθουμε σε οριστική ρήξη με τα υπάρχοντα θεσμικά όργανα και τις λανθασμένες λύσεις που μας προτείνουν.

Για τους σκοπούς αυτού του κειμένου δεν πρόκειται να συμμετάσχουμε σε κάποια από τις σημαντικές διαφωνίες σχετικά με τις ιδανικές συνθήκες – τα κατάλληλα επίπεδα τεχνολογίας, κλίμακας, οργάνωσης, συντονισμού και θεσμοθέτησης.

Θα περιγράψουμε τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια οικολογική, αντιεξουσιαστική κοινωνία, όπως αυτό προκύπτει μέσα από τις καθόλου ιδανικές και ιδιαίτερα πολύπλοκες παρούσες συνθήκες.

Επίσης, για λόγους απλότητας, δεν θα μπούμε στην επιστημονική συζήτηση γύρω από το τι είναι και τι δεν είναι βιώσιμο. Αυτές οι συζητήσεις και οι ανάλογες πληροφορίες είναι ευρέως διαθέσιμες, για όσους θέλουν να κάνουν τη δική τους έρευνα.

Βασίζω λοιπόν την περιγραφή αυτού του πιθανού μελλοντικού κόσμου, τόσο σε ό,τι είναι υλικά απαραίτητο, όσο και σε αυτό που είναι ηθικά επιθυμητό, σύμφωνα με τις ακόλουθες θέσεις:

Η εξόρυξη και κατανάλωση ορυκτών καυσίμων πρέπει να σταματήσει εντελώς.
Η βιομηχανική παραγωγή τροφίμων πρέπει να αντικατασταθεί από τη βιώσιμη καλλιέργεια τροφίμων σε τοπικό επίπεδο.
Η συγκέντρωση των δομών εξουσίας είναι εγγενώς εκμεταλλευτική προς το περιβάλλον και καταπιεστική απέναντι στους ανθρώπους.
Η νοοτροπία της ποσοτικής αξίας, της συσσώρευσης, της παραγωγής και της κατανάλωσης — δηλαδή η νοοτροπία της αγοράς — είναι εγγενώς εκμεταλλευτική προς το περιβάλλον και καταπιεστική απέναντι στους ανθρώπους.
Η ιατρική επιστήμη είναι εμποτισμένη με μίσος για το ανθρώπινο σώμα και παρόλο που έχει τελειοποιήσει μια πολύ αποτελεσματική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, είναι επιβλαβής για την υγεία μας με τον τρόπο που εφαρμόζεται σήμερα.
Η αποκέντρωση, η εθελούσια συνεργασία, η αυτοοργάνωση, η αλληλοβοήθεια και ο μη εξαναγκασμός είναι ολοκληρωμένες πρακτικές που έχουν λειτουργήσει ξανά και ξανά, τόσο εντός, όσο και εκτός του Δυτικού Πολιτισμού.

Καλώς ήρθατε στο μέλλον, αυτή είναι μια εικόνα του κόσμου μετά την καταστροφή του καπιταλισμού.

Κανείς δεν περίμενε ποτέ ότι η παγκόσμια κοινωνία θα έμοιαζε έτσι. Το καθοριστικό χαρακτηριστικό της είναι η ανομοιογένεια. Ορισμένες πόλεις έχουν εγκαταλειφθεί, τα δέντρα μεγαλώνουν μέσα στις λεωφόρους, ποτάμια ρέουν ορμητικά εκεί όπου η άσφαλτος κάλυπτε κάποτε το έδαφος και οι ουρανοξύστες καταρρέουν ενώ τα ελάφια βόσκουν ανάμεσα στα θεμέλιά τους.

Άλλες πόλεις ευημερούν, αν και έχουν γίνει αγνώριστες. Οι στέγες, οι άκτιστοι χώροι και τα πεζοδρόμια έχουν μετατραπεί σε κήπους. Τα οπωροφόρα και καρποφόρα δέντρα μεγαλώνουν στα όρια ανάμεσα στα οικοδομικά τετράγωνα. Οι κόκορες κάθε μέρα καλωσορίζουν την αυγή. Περίπου το ένα δέκατο των δρόμων — οι κεντρικές οδικές αρτηρίες — παραμένουν στρωμένοι με πλάκες ή με χαλίκια και τα λεωφορεία που κινούνται με βιοκαύσιμα τις διασχίζουν τακτικά. Άλλοι δρόμοι, αν και διατρέχονται στη μέση από ποδηλατόδρομους, έχουν καταληφθεί σε μεγάλο βαθμό από τους κήπους και τους οπωρώνες. Τα μόνα κτίρια που έχουν ηλεκτρικό ρεύμα ολόκληρο το εικοσιτετράωρο είναι οι σταθμοί ύδρευσης, τα νοσοκομεία και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί. Τα θέατρα και τα κοινοτικά κτίρια ηλεκτροδοτούνται τις νύχτες σε ένα εκ περιτροπής σύστημα που προσφέρει τη δυνατότητα να παραμένουν ανοιχτά για βραδιές προβολής κινηματογραφικών ταινιών, συναυλίες και άλλες εκδηλώσεις. Όλοι όμως έχουν κεριά και λάμπες θυέλλης, οπότε υπάρχει ένα φως σε κάθε παράθυρο κάθε βράδυ μέχρι αργά. Αλλά οι νύχτες δεν έχουν καμία σχέση με το πώς ήταν πριν, γιατί μπορείς να δεις στον ουρανό χιλιάδες αστέρια, και τα παιδιά αντιδρούν με δυσπιστία όταν οι παλιοί τους λένε ιστορίες για το πώς οι άνθρωποι είχαν αποδεχτεί να μην μπορούν να βλέπουν τον έναστρο νυχτερινό ουρανό.

Ο ηλεκτρισμός παράγεται από ένα δίκτυο τοπικών ηλεκτροπαραγωγών σταθμών σε επίπεδο γειτονιάς, καίγοντας γεωργικά απόβλητα (με την χρήση κομποστοποίησης) και βιολογικά καύσιμα, καθώς και από ένα μικρό αριθμό ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών. Αλλά η πόλη λειτουργεί μόνο με ένα κλάσμα της ενέργειας που συνήθιζε να καταναλώνει. Οι άνθρωποι ζουν σε ειδικά κατασκευασμένες παθητικές κατοικίες που είναι σχεδιασμένες για ενεργειακή αποδοτικότητα και εκμετάλλευση του ηλιακού φωτός, με αποτέλεσμα να μην χρειάζεται να καταναλώνουν ηλεκτρισμό για τη θέρμανση και την ψύξη. Στις ψυχρότερες περιοχές, η θέρμανση συμπληρώνεται το χειμώνα με την χρήση ανανεώσιμων καυσίμων, αλλά τα σπίτια είναι επαρκώς μονωμένα και οι φούρνοι σχεδιάζονται με τη μεγαλύτερη ενεργειακή αποδοτικότητα, οπότε δεν χρειάζονται πολλά καύσιμα. Οι άνθρωποι μαγειρεύουν επίσης με φούρνους βιοκαυσίμων ή με ηλιακούς φούρνους στις ηλιόλουστες περιοχές. Ορισμένες πόλεις που διαθέτουν περισσότερη ενέργεια στην παραγωγή και τη συντήρηση ανανεώσιμων μορφών ηλεκτροπαραγωγής (ηλιακής, παλιρροιακής και αιολικής) μαγειρεύουν επίσης με ηλεκτρική ενέργεια. Πολλά κτίρια έχουν κοινόχρηστο πλυντήριο ρούχων, αλλά όλο το στέγνωμα ρούχων γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο: οι άνθρωποι κρεμάνε τις μπουγάδες στο σχοινί.

Κανείς δεν έχει ψυγείο αν και κάθε κτίριο ή όροφος κτιρίου έχει κοινόχρηστο καταψύκτη. Οι άνθρωποι αποθηκεύουν τρόφιμα που χαλάνε όπως γιαούρτι, αυγά και λαχανικά σε φορητά ψυγεία (coolbox) ή σε ένα κελάρι και τρώνε το φαγητό τους φρέσκο ή το κονσερβοποιούν. Οι άνθρωποι καλλιεργούν τα μισά από τα προϊόντα τους σε κήπους στο οικοδομικό τους τετράγωνο. Σχεδόν όλη η τροφή τους καλλιεργείται σε απόσταση είκοσι μιλίων από εκεί που ζουν. Κανένα τρόφιμο δεν παράγεται με γενετική τροποποίηση ή με χημικές ουσίες και όλα εκτρέφονται ή καλλιεργούνται με γνώμονα τη γεύση και τη διατροφική τους αξία, όχι τη αντοχή στη φθορά και την ανθεκτικότητα στη μεταφορά. Με άλλα λόγια, όλα τα τρόφιμα έχουν καλύτερη γεύση και οι άνθρωποι είναι πολύ πιο υγιείς. Οι καρδιακές παθήσεις, ο διαβήτης και ο καρκίνος, οι πιο συχνές αιτίες θανάτου στην καπιταλιστική κοινωνία, έχουν σχεδόν εξαφανιστεί.

Οι υπερ-ιοί που δημιουργήθηκαν μέσα στον καπιταλισμό και σκότωσαν εκατομμύρια ανθρώπους καθ’ όλη τη διάρκεια της κατάρρευσής του, έχουν σε μεγάλο βαθμό εξαφανιστεί, η χρήση αντιβιοτικών έχει σχεδόν σταματήσει, οι άνθρωποι ζουν σε υγιέστερες συνθήκες παγκοσμίως, έχουν ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα και τα ταξίδια μεγάλων αποστάσεων δεν γίνονται τόσο συχνά ή τόσο γρήγορα. Οι άνθρωποι έχουν επίσης πολύ μεγαλύτερη περιβαλλοντική συνείδηση και προσωπική διασύνδεση με τη βιο-περιφέρειά τους, επειδή τρώνε ό,τι παράγεται τοπικά και στην εποχή του και επειδή οι ίδιοι έχουν βοηθήσει στην παραγωγή του με διάφορους τρόπους.

Κάθε σπίτι διαθέτει τουαλέτα κομποστοποίησης και τρεχούμενο νερό, αλλά όχι αποχέτευση. Έχει γίνει ένας άγραφος κανόνας σε όλο τον κόσμο ότι η κάθε κοινότητα αποκαθιστά και ανακυκλώνει μόνη της τα απόβλητά της. Η διοχέτευση της ρύπανσης σε μια γειτονική περιοχή είναι από τα μεγαλύτερα ταμπού, θεωρείται δείγμα αποτυχίας μιας κοινότητας. Τα λίγα εναπομείναντα εργοστάσια χρησιμοποιούν μύκητες και μικρόβια για να αποκαταστήσουν τα απόβλητα που παράγουν, σε μεγάλα δασικά οικόπεδα γύρω από την εργοστασιακή ζώνη. Οι γειτονιές μετατρέπουν όλα τους τα απόβλητα σε οργανικό λίπασμα (κομπόστ) ή καύσιμα. Η ποσότητα του διαθέσιμου νερού είναι περιορισμένη, έτσι τα κτίρια είναι εξοπλισμένα με λεκάνες συλλογής βρόχινου νερού για τους κήπους. Τα νοικοκυριά που υπερβαίνουν κατά πολύ τη συνιστώμενη ποσόστωση χρήσης νερού κατακρίνονται. Η συνιστώμενη ποσόστωση δεν εφαρμόζεται με επιβολή. Είναι απλά μια συμβουλευτική πρόταση προς τους κατοίκους από τους εργαζόμενους στο συνδικάτο του νερού, με βάση την ποσότητα νερού που επιτρέπεται να εκτραπεί από την υδάτινη πηγή για όλη την πόλη, όπως έχει συμφωνηθεί από όλες τις κοινότητες που μοιράζονται την ίδια λεκάνη απορροής του νερού στην ευρύτερη περιφέρεια.

Στις περισσότερες πόλεις, οι άνθρωποι κάνουν τακτικές ή έκτακτες συνελεύσεις γειτονιάς για τη συντήρηση των κήπων, των μονοπατιών, των δρόμων και των κτιρίων, την οργάνωση των παιδικών σταθμών, τη διαμεσολάβηση σε διαφωνίες και άλλα ζητήματα. Οι άνθρωποι συμμετέχουν επίσης σε συναντήσεις με το οποιοδήποτε συνδικάτο ή έργο υποδομής στο οποίο μπορούν να αφιερώσουν λίγο από το χρόνο τους. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν το συνδικάτο νερού, το συνδικάτο μεταφορών, το συνδικάτο ηλεκτρισμού, ένα νοσοκομείο, μια ένωση οικοδόμων, ένα εργοστάσιο, μια ένωση θεραπευτών, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία της υγειονομικής περίθαλψης γίνεται από βοτανολόγους, naturopaths, ομοιοπαθητικούς, βελονιστές, θεραπευτές μασάζ, μαίες και άλλους ειδικούς που κάνουν κατ’ οίκον επισκέψεις φροντίδας.

Τα περισσότερα εργοστάσια είναι όσο το δυνατόν αποκεντρωμένα, με τα άτομα και τις μικρές ομάδες εργασίας να αποκτούν τη συλλογική εμπιστοσύνη από το γεγονός ότι γνωρίζουν πώς να κάνουν τη δουλειά τους, αν και όταν είναι απαραίτητο συντονίζονται μέσω συναντήσεων που συνήθως λειτουργούν ως ανοικτές συνελεύσεις βασισμένες στη συναίνεση, την ανταλλαγή απόψεων και πληροφοριών – και όχι στην επιβολή αποφάσεων, όπου αυτό είναι δυνατόν. Μερικές φορές, οι διαπεριφερειακές συναντήσεις (όπως για τις κοινότητες που μοιράζονται μια υδάτινη λεκάνη απορροής) οργανώνονται με μια δομή αντιπροσώπων, αν και οι συνεδριάσεις είναι πάντα ανοικτές σε όλους και επιδιώκουν να καταλήξουν σε αποφάσεις που να ικανοποιούν όλους/ όλες/ ολ@, καθώς δεν υπάρχουν καταναγκαστικοί θεσμοί και ο εξαναγκασμός οποιουδήποτε είδους αποδοκιμάζεται ευρέως ως «επαναφορά των παλιών ημερών».

Επειδή η εξουσία περιορίζεται πάντα στο τοπικό επίπεδο στο μέγιστο δυνατό βαθμό, η συντριπτική πλειοψηφία της λήψης αποφάσεων πραγματοποιείται από άτομα που ζουν σχετικά κοντά μεταξύ τους ή από ομάδες συνάφειας που συνεργάζονται τακτικά. Από τη στιγμή που πλέον δεν δίνεται έμφαση στον έλεγχο και τη συγκέντρωση εξουσίας, έχουν εκλείψει οι λόγοι επιβολής της ομοιογένειας ή της μίας και μοναδικής έκβασης των πραγμάτων. Οι άνθρωποι έχουν διαπιστώσει ότι μεγάλο μέρος του συντονισμού μπορεί απλά να πραγματοποιηθεί με οργανικό τρόπο, με διαφορετικούς ανθρώπους να λαμβάνουν διαφορετικές αποφάσεις κάθε φορά, ενώ βρίσκουν τρόπους να συμβιβάσουν τις αποφάσεις τους με τις αποφάσεις των υπολοίπων.

Αν και αυτές οι κοινωνίες είναι δομημένες με τρόπο που να δημιουργούν συναισθήματα κοινότητας και αμοιβαιότητας, υπάρχει επίσης μεγάλος χώρος για ιδιωτικότητα και απομόνωση. Πολλές γειτονιές έχουν κοινωνικές κουζίνες και δημόσια εστιατόρια, αλλά οι άνθρωποι μπορούν πολύ συχνά να μαγειρεύουν και να τρώνε μόνοι τους, όταν έχουν αυτή τη διάθεση. Ορισμένες κοινωνίες έχουν δημόσια λουτρά, ενώ άλλες όχι, ανάλογα με την πολιτισμική προτίμηση. Η εξαναγκαστική συλλογικοποίηση των προηγούμενων πειραμάτων στις σοσιαλιστικές ουτοπίες απουσιάζει από αυτόν τον κόσμο. Η ιδιωτική περιουσία έχει καταργηθεί με την κλασική έννοια της ιδιοποίησης μέσων παραγωγής στα οποία βασίζονται άλλοι άνθρωποι για την επιβίωσή τους, αλλά ο καθένας μπορεί να έχει όσα περισσότερα προσωπικά αντικείμενα θέλει – ρούχα, παιχνίδια, βιβλία, ένα μεγάλο βάζο με καραμέλες ή άλλα καλούδια, ένα ποδήλατο κλπ.

Όσο μικρότερη ή πιο οικεία είναι η κοινότητα, τόσο πιο πιθανό είναι να λειτουργήσει μια χαριστική οικονομία – οτιδήποτε δεν χρησιμοποιείς, το δίνεις ως δώρο, ενισχύοντας τους κοινωνικούς σου δεσμούς και αυξάνοντας την ποσότητα των αγαθών σε κυκλοφορία. Αυτή είναι άλλωστε η μακροβιότερη και πιο συνηθισμένη μορφή οικονομίας στην ιστορία του ανθρώπινου είδους.

Πέρα από το επίπεδο της γειτονιάς, ή για αντικείμενα που είναι σπάνια ή που δεν παράγονται τοπικά, οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν εμπόριο. Τα συνδικάτα ορισμένων πόλεων μπορεί να χρησιμοποιούν σύστημα κουπονιών για την κατανομή των αγαθών που είναι σπάνια ή περιορισμένα. Εάν εργάζεστε στο συνδικάτο ηλεκτρισμού, για παράδειγμα, παίρνετε έναν ορισμένο αριθμό κουπονιών που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να αποκτήσετε προϊόντα από το εργοστάσιο ποδηλάτων ή από μια αγροτική κοινότητα εκτός πόλης.

Τα πιο συνηθισμένα αντικείμενα που παράγονται στα εργοστάσια είναι ποδήλατα, μεταλλικά εργαλεία, ύφασμα, χαρτί, ιατρικός εξοπλισμός, βιοκαύσιμα και γυαλί. Ακόμα πιο συνήθη από τα εργοστάσια είναι τα εργαστήρια, στα οποίο οι άνθρωποι κατασκευάζουν πολλά πράγματα σε υψηλότερη ποιότητα και με πιο αργό, πιο αξιοπρεπή (και υγιή) ρυθμό εργασίας. Τα εργαστήρια συνήθως χρησιμοποιούν ανακυκλωμένα υλικά (εξάλλου, υπάρχουν πολλά παλιά εμπορικά κέντρα γεμάτα με σκουπίδια και χρήσιμα απορρίμματα) και φτιάχνουν πράγματα όπως παιχνίδια, μουσικά όργανα, ρούχα, βιβλία, ραδιόφωνα, συστήματα παραγωγής ηλεκτρισμού, εξαρτήματα ποδηλάτων και αυτοκινήτων κ.ά.

Η εργασία δεν είναι υποχρεωτική, αλλά σχεδόν όλοι εργάζονται. Όταν μπορούν να είναι οι ίδιοι αφεντικά της ζωής τους και να φτιάχνουν χρήσιμα πράγματα, οι άνθρωποι τείνουν να απολαμβάνουν την εργασία τους.

Εκείνοι που δεν εργάζονται και δεν συνεισφέρουν με κάποιο τρόπο, συχνά αντιμετωπίζονται χωρίς σεβασμό ή δεν έχουν πρόσβαση σε μερικές από τις ωραιότερες πτυχές της κοινωνικής ζωής, αλλά θεωρείται αδιανόητο η κοινότητα να αρνείται σε κάποιον την τροφή του ή την ιατρική περίθαλψη. Επειδή δεν βοηθούν τους άλλους, θα είναι πιο δύσκολο να αποκτήσουν σπάνιες τροφές και οι θεραπευτές είναι απίθανο να τους προσφέρουν μασάζ ή βελονισμό. Εάν όμως αντιμετωπίζουν οποιοδήποτε σημαντικό πρόβλημα, δεν θα αφεθούν ποτέ να λιμοκτονήσουν, να εξαθλιωθούν ή να πεθάνουν, όπως στον καπιταλιστικό πολιτισμό. Όσοι δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να προσφέρουν τίποτα με την εργασία τους αποτελούν μια μικρή διαρροή στους πόρους της κοινότητας, αλλά αυτό δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με το κόστος του παρασιτισμού των αφεντικών, των πολιτικών και της αστυνομικής και στρατιωτικής εξουσίας του παρελθόντος.

Δεν υπάρχει πια αστυνομία. Γενικά οι άνθρωποι είναι οπλισμένοι και εκπαιδευμένοι στην αυτοάμυνα και η καθημερινή ζωή όλων περιλαμβάνει δραστηριότητες που προάγουν μια αίσθηση προάσπισης του συλλογικού ή κοινοτικού συμφέροντος.

Οι άνθρωποι εξαρτώνται από τη συνεργασία και την αλληλοβοήθεια για την επιβίωση και την ευτυχία τους, οπότε εκείνοι που βλάπτουν τους κοινωνικούς δεσμούς, πάνω απ’ όλα βλάπτουν και απομονώνουν τον εαυτό τους.

Οι άνθρωποι πάλεψαν για να ανατρέψουν τους καταπιεστές τους. Νίκησαν την αστυνομία και τις στρατιωτικές δυνάμεις της άρχουσας τάξης, και έχουν ανάμνηση αυτής της νίκης. Η επιτακτική ανάγκη να μην κυβερνηθούν ποτέ ξανά αποτελεί σημαντικό κομμάτι της σημερινής τους ταυτότητας. Δεν πρόκειται να εκφοβιστούν από κάποιον περιστασιακό ψυχοπαθή ή μια συμμορία εκβιαστών που προσπαθούν να «πουλήσουν» προστασία.

Εν ολίγοις, η πόλη έχει αμελητέο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Μια πολυπληθής κοινότητα ανθρώπων ζει σε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή η οποία ωστόσο έχει εντυπωσιακή βιοποικιλότητα, με πολλά φυτικά και ζωικά είδη να συγκατοικούν μέσα στην πόλη. Οι κοινότητες δεν παράγουν ρύπανση που δεν μπορούν οι ίδιες να αποκαταστήσουν μόνες τους. Παίρνουν μια ποσότητα νερού από την λεκάνη απορροής της περιφέρειάς τους, που είναι όμως πολύ μικρότερη από την κατανάλωση μιας καπιταλιστικής πόλης, και πάντα σε συμφωνία με τις υπόλοιπες κοινότητες που χρησιμοποιούν την ίδια λεκάνη απορροής της περιφέρειας. Απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα μια ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου μέσω της κατανάλωσης καυσίμων, αλλά αυτή είναι πολύ λιγότερη από την ποσότητα που αφαιρούν από την ατμόσφαιρα μέσω της γεωργικής τους δραστηριότητας (δεδομένου ότι όλα τα καύσιμά τους είναι φυτικά και ο άνθρακας που απελευθερώνουν είναι ο ίδιος άνθρακας που τα φυτά απορροφούν από την ατμόσφαιρα καθώς μεγαλώνουν). Σχεδόν όλο το φαγητό καλλιεργείται τοπικά και με βιώσιμο τρόπο. Οι άνθρωποι πραγματοποιούν μια μικρή ποσότητα εργοστασιακής παραγωγής, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της χρησιμοποιεί ανακυκλωμένα υλικά.

Έξω από την πόλη, ο κόσμος έχει μεταμορφωθεί ακόμα περισσότερο. Έρημοι, ζούγκλες, ορεινές περιοχές, βάλτοι, τούντρες και άλλες περιοχές που δεν μπορούν να υποστηρίξουν υψηλές πυκνότητες πληθυσμού με βιώσιμο τρόπο, έχουν επιστρέψει στην άγρια κατάσταση. Κανένα κυβερνητικό πρόγραμμα δεν ήταν απαραίτητο για τη δημιουργία προστατευόμενων φυσικών δρυμών. Απλά δεν άξιζε τον κόπο να παραμείνουμε εκεί μόλις τελείωσε η παραγωγή ορυκτών καυσίμων. Πολλές από αυτές τις περιοχές έχουν ανακτηθεί από τους προηγούμενους αυτόχθονες κατοίκους τους. Σε πολλές από αυτές, οι άνθρωποι υπάρχουν και πάλι ως κυνηγοί- τροφοσυλλέκτες, θεσπίζοντας την πιο ευφυή μορφή οικονομίας σε αυτή τη βιοπεριφέρεια και αντιστρέφοντας τη συμβατική έννοια για το τί είναι πραγματικά «φουτουριστικό».

Από την άλλη, ορισμένες αγροτικές κοινότητες είναι αυτάρκεις, επιβιώνοντας με τη γεωργία κήπων και την κτηνοτροφία, ή πιο εντατικά με την περμακουλτούρα. Πολλοί άνθρωποι, αφότου έφυγαν από τις πόλεις κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης του καπιταλισμού, έστησαν αυτές τις κοινότητες και είναι πιο ευτυχισμένοι και πολύ πιο υγιείς από όσο ήταν ποτέ στον καπιταλισμό. Μερικές από τις κοινότητες περμακουλτούρας αποτελούνται από πιο παραδοσιακά νοικοκυριά, με κάθε οικογένεια να φροντίζει τέσσερα με οκτώ στρέμματα γης, κατανεμημένα με αρκετή ομοιογένεια σε μια μεγάλη εδαφική έκταση.

Άλλες κοινότητες αποτελούνται από έναν πυκνοκατοικημένο πυρήνα με αρκετές εκατοντάδες κατοίκους που ζουν σε εντατικά καλλιεργημένους συλλογικούς κήπους, έκτασης άνω των σαράντα στρεμμάτων, που περιβάλλονται από οπωρώνες με φρούτα και ξηρούς καρπούς και από βοσκότοπους με ζώα, με έναν εξωτερικό δακτύλιο φυσικού δάσους ως οικολογικό καταφύγιο και τόπους για την περιστασιακή υλοτομία, το κυνήγι και τη συλλογή βοτάνων. Αυτές οι αγροτικές κοινότητες είναι σχεδόν εντελώς αυτάρκεις, έχουν μια βιώσιμη σχέση με τη γη τους, ενθαρρύνουν την υψηλή βιοποικιλότητα και έχουν μηδενική συμβολή στην αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.

Οι αγροτικές κοινότητες που βρίσκονται σε μικρή ακτίνα γύρω από τις πόλεις διεξάγουν εντατική γεωργία με τη βοήθεια ορισμένων μεταποιημένων αγαθών, σε συμβιωτική σχέση με τους αστικούς γείτονές τους. Κάθε εβδομάδα, χρησιμοποιώντας άλογα, άμαξες ή αγροτικά οχήματα βιοντίζελ, φέρνουν τρόφιμα και βιοκαύσιμα σε μια συγκεκριμένη γειτονιά της πόλης και παίρνουν το κομπόστ για φυσικό λίπασμα (σε μεγάλο βαθμό από τις τουαλέτες, καθώς τα απορρίμματα τροφίμων χρησιμοποιούνται κυρίως για τη σίτιση της αστικής πτηνοτροφίας).

Με αυτό το πλούσιο κομπόστ, γυαλί για θερμοκήπια, μεταλλικά εργαλεία και τα περιστασιακά τρακτέρ ή μηχανικά άροτρα που διαμοιράζονται ανάμεσα σε πολλές φάρμες, οι άνθρωποι μπορούν να παράγουν πολύ υγιεινή τροφή με υψηλές αποδόσεις όλο το χρόνο, χωρίς να καταστρέφουν το έδαφός τους ή να βασίζονται σε χημικές ουσίες και ορυκτά καύσιμα. Δεν χρησιμοποιούν μονοκαλλιέργεια αλλά μεθόδους intercropping περμακουλτούρας με την καλλιέργεια διάφορων φυτών που αλληλοβοηθούνται στα ίδια χωράφια. Αυτές οι οικολογικές τεχνικές γεωργίας είναι κατάλληλες για τη διατήρηση της υγείας του εδάφους και την αποθάρρυνση των παρασίτων.

Οι φάρμες αυτού του τύπου είναι διάσπαρτες από οπωρώνες και άλση, οπότε υπάρχει υψηλή βιοποικιλότητα, συμπεριλαμβανομένων πολλών πουλιών που τρώνε τα έντομα. Επειδή οι άνθρωποι δεν καλλιεργούν πλέον τα φυτά τους σε μαζικές μονοκαλλιέργειες, τα παράσιτα και οι ασθένειες δεν εξαπλώνονται τόσο ανεξέλεγκτα όσο συνέβαινε στην καπιταλιστική γεωργία. Η χρήση τοπικών φυτών με μεγάλη ποικιλία στα είδη, η προστασία του εδάφους και η συντήρηση των δασών, μετριάζουν επίσης τις επιπτώσεις της ξηρασίας και των άλλων ακραίων καιρικών φαινομένων που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή.

Εξακολουθεί να υπάρχει ένα σύστημα μεταφορών μεταξύ των διάφορων βιο-περιφερειών. Οι πόλεις συνδέονται με τρένα που κινούνται με βιοκαύσιμα και οι άνθρωποι διασχίζουν τακτικά τους ωκεανούς με πλοία που τροφοδοτούνται κυρίως από τον άνεμο. Το διαπεριφερειακό εμπόριο συμβαίνει με αυτόν τον τρόπο, αλλά πάνω απ’ όλα οι δια-περιφερειακές μετακινήσεις βοηθούν την κυκλοφορία των ανθρώπων, των ιδεών και των ταυτοτήτων. Οι άνθρωποι είναι λιγότερο κινητικοί από ό, τι ήταν στις τελευταίες ημέρες του καπιταλισμού, επειδή δεν είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν τις ιδιοτροπίες της οικονομίας και να ξεριζώνονται από τον τόπο τους αναζητώντας εργασία σε μακρινά και άγνωστα μέρη. Οι βιοπεριφέρειες είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου αυτάρκεις οικονομικά και οι άνθρωποι μπορούν να υποστηρίξουν τον εαυτό τους. Αν μετακινούνται, είναι επειδή θέλουν να ταξιδέψουν, να δουν τον κόσμο, και είναι ελεύθεροι να το κάνουν επειδή δεν υπάρχουν πλέον σύνορα.

Η επικοινωνία μεγάλων αποστάσεων γίνεται κυρίως μέσω του ραδιοφώνου. Οι περισσότερες αστικές ή ημιαστικές κοινότητες έχουν τηλέφωνο και διαδίκτυο. Η εξαιρετικά τοξική για το περιβάλλον παραγωγή ηλεκτρονικών υπολογιστών έχει ως επί το πλείστον τελειώσει, αλλά μερικές πόλεις χρησιμοποιούν νέες, πιο αργές αλλά καθαρότερες μεθόδους για να συνεχίσουν να κατασκευάζουν υπολογιστές σε μια πολύ μικρότερη κλίμακα. Ωστόσο, κυκλοφορούν αρκετά παλιά εξαρτήματα έτσι ώστε οι περισσότερες γειτονιές που το θέλουν να μπορούν να διατηρούν υπολογιστές σε λειτουργία. Πολλοί άνθρωποι της υπαίθρου ζουν αρκετά κοντά σε μια πόλη και μπορούν να έχουν πρόσβαση όταν το επιθυμούν σε αυτές τις μορφές επικοινωνίας. Οι άνθρωποι λαμβάνουν ακόμα νέα από όλο τον κόσμο και καλλιεργούν μια ταυτότητα που είναι εν μέρει παγκόσμια.

Η οικονομική βάση της κοινωνίας έχει διαφοροποιηθεί σε μεγάλο βαθμό μέσα σε κάθε γλωσσική κοινότητα. Με άλλα λόγια, στην ίδια περιφέρεια, κάποιος μπορεί να ζει σε μια γεωργική κοινότητα με τεχνολογικό επίπεδο παρόμοιο με αυτό της δυτικής κοινωνίας του 19ου αιώνα, αλλά δίπλα του να υπάρχει ένα δάσος που κατοικείται από κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες, οι οποίοι μερικές φορές το χρόνο πηγαίνουν σε μια κοντινή πόλη που είναι οργανωμένη από συνδικάτα και συνελεύσεις γειτονιάς και όπου υπάρχει ηλεκτρισμός, λεωφορεία, σιδηροδρομικοί σταθμοί ή λιμάνι, όπου μπορούν να παρακολουθήσουν νέες κινηματογραφικές ταινίες ή να διαβάσουν το blog κάποιου που βρίσκεται στην άλλη άκρη της Γης.

Εικόνες και ειδήσεις από όλο τον κόσμο περνούν από την κοινότητά τους σε αρκετά τακτική βάση. Στην ίδια περιφέρεια, μιλούν την ίδια γλώσσα και μοιράζονται μια παρόμοια κουλτούρα και ιστορία με κοινότητες που είναι, κατά τα άλλα, οργανωμένες οικονομικά και κοινωνικά με πολύ διαφορετικούς τρόπους. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η ανάπτυξη μιας τοπικιστικής, απομονωμένης ταυτότητας, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια σειρά προβλημάτων, μεταξύ των οποίων είναι η πιθανή αναγέννηση των αυταρχικών, πατερναλιστικών και ιμπεριαλιστικών συμπεριφορών. Τέτοια φαινόμενα αντισταθμίζονται συνεχώς με την καλλιέργεια μιας παγκόσμιας ταυτότητας και την ανάμειξη με τα μέλη μιας ευρύτερης παγκόσμιας κοινότητας, που τη χαρακτηρίζει μεγάλη ποικιλομορφία και διαφορετικότητα.

Στην πραγματικότητα, επειδή οι περισσότερες γλωσσικές κοινότητες εκτείνονται πολύ πιο πέρα από μια συγκεκριμένη βιοπεριφέρεια, και επειδή οι άνθρωποι απολαμβάνουν μια κοινωνική κινητικότητα άνευ προηγουμένου, υπάρχει μια ατελείωτη κυκλοφορία ανθρώπων μεταξύ αυτών των διαφορετικών κοινοτήτων, καθώς το κάθε άτομο αποφασίζει, όταν ενηλικιώνεται, αν θέλει να ζήσει στην πόλη, την ύπαιθρο ή το δάσος. Όχι μόνο τα σύνορα δεν υπάρχουν μεταξύ των τεχνητά κατασκευασμένων εθνών – τα κοινωνικά σύνορα έχουν πάψει πλέον να εμποδίζουν την κυκλοφορία μεταξύ διαφορετικών ταυτοτήτων και πολιτισμικών κατηγοριών.

Για τους μεγαλύτερους σε ηλικία, αυτός ο τρόπος ζωής μοιάζει με έναν παράδεισο αναμεμειγμένο όμως με τις σκληρές λεπτομέρειες της πραγματικότητας- διαφωνίες, σκληρή δουλειά, ερωτική απογοήτευση και προσωπικά δράματα. Για τους νεότερους, όλα αυτά φαίνονται συνηθισμένα και αναμενόμενα.

Και κάθε χρόνο, ο κόσμος αναρρώνει όλο και περισσότερο από τις καταστροφές που επέφερε ο βιομηχανικός καπιταλισμός.

Η έκταση των πραγματικών δασών και των υγροβιότοπων έχει αυξηθεί, καθώς κάποιες περιοχές έχουν αρχίσει να επιστρέφουν στην πρότερη άγρια κατάσταση, οι πυκνοκατοικημένες περιοχές μετατρέπονται σε υγιή οικοσυστήματα χάρη στην κηπουρική, την περμακουλτούρα και την εξάλειψη των ιδιωτικών αυτοκινήτων. Τα επίπεδα αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα μειώνονται πραγματικά, αν και με αργό ρυθμό, καθώς για πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό ο άνθρακας επιστρέφει στο έδαφος, στα δάση, στους υγροβιότοπους και στις κατάφυτες νέες εστίες πρασίνου στις αστικές περιοχές, ενώ η καύση ορυκτών καυσίμων έχει σταματήσει. Πάνω από το ένα τρίτο των ειδών στον πλανήτη εξαφανίστηκαν από την ανθρώπινη παρέμβαση πριν οι άνθρωποι αλλάξουν τελικά τον τρόπο ζωής τους, αλλά τώρα που η πορεία καταστροφής των οικότοπων έχει αντιστραφεί, πολλά είδη επιστρέφουν από το χείλος του εξαφάνισης. Όσο η ανθρωπότητα δεν ξεχνά το πιο δύσκολο μάθημα που πήρε ποτέ, σε μερικά εκατομμύρια χρόνια η βιοποικιλότητα της Γης θα μπορέσει να είναι να είναι και πάλι τόσο μεγάλη όσο ήταν κάποτε.

Η αξιοπρεπής διαβίωση αντικατέστησε την κερδοφορία και έγινε το νέο κοινωνικό κριτήριο, αλλά σαν ένα πραξικόπημα ενάντια σε όλες τις κυβερνήσεις και όλους τους μηχανισμούς του κοινωνικού σχεδιασμού, ο καθένας μπορεί πλέον να καθορίζει μόνος του ποιο είναι το μέτρο και τον τρόπο που ο ίδιος θα το επιτύχει. Οι άνθρωποι έχουν ανακτήσει την ικανότητα να μπορούν οι ίδιοι να τρέφουν και να στεγάζουν τους εαυτούς τους. Οι μεμονωμένες κοινότητες έχουν αποδείξει ότι είναι πιο επιτυχημένες στο να δημιουργούν έναν τρόπο βιωσιμότητας, καλύτερα προσαρμοσμένο στις τοπικές συνθήκες και στις ποικίλες αλλαγές που έχουν προκληθεί από την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Σε τελική ανάλυση, δεν χρειάζεται πολλή σκέψη.

Οι λύσεις που δεν θα συζητούσαν ποτέ όλοι όσοι επωφελούνταν από την κλιματική αλλαγή, είναι οι λύσεις που έχουμε ελπίδες να λειτουργήσουν. Τον περισσότερο καιρό, οι άνθρωποι δεν εμπιστεύονταν εκείνους που προειδοποιούσαν για την κλιματική αλλαγή, για την οικολογική κατάρρευση, για όλα τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν από τις κυβερνήσεις και τον καπιταλισμό, δεν σεβόντουσαν εκείνους που ζητούσαν ριζοσπαστικές λύσεις.

Στο τέλος είδαν ότι η καλύτερη απόφαση που πήραν ποτέ ήταν να σταματήσουν να εμπιστεύονται αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία, τους υπεύθυνους για όλα αυτά τα προβλήματα, και αντ’ αυτού να εμπιστευτούν τον εαυτό τους και να κάνουν το μεγάλο βήμα.

Εκείνοι οι αναγνώστες που αμφιβάλλουν για την πιθανότητα αυτού του οράματος μπορούν να βρουν πιο αναλυτικές απαντήσεις στο βιβλίο «Αγροί, Εργοστάσια, Εργαστήρια» του Peter Kropotkin, στο οποίο παρουσιάστηκε με επιστημονικό τρόπο μια παρόμοια πρόταση, πάνω από εκατό χρόνια πριν. Μπορούν επίσης να εξετάσουν το πώς ήταν οργανωμένη η γη στην οποία ζουν πριν από την αποικιοκρατία. Στην Βιρτζίνια των Η.Π.Α., εκεί από όπου κατάγομαι, η Συνομοσπονδία των Powhatan διατηρούσε την ειρήνη και συντόνιζε το εμπόριο μεταξύ πολλών εθνών στο νότιο τμήμα της λεκάνης απορροής του Κόλπου Chesapeake. Στο βορρά, η Συνομοσπονδία των Haudensaunne διατήρησε την ειρήνη μεταξύ πέντε, και αργότερα έξι εθνών, για εκατοντάδες έτη. Και οι δύο αυτές ομάδες υποστήριζαν υψηλές πυκνότητες πληθυσμού μέσω εντατικής καλλιέργειας και αλιείας, χωρίς να υποβαθμίζουν το περιβάλλον τους.

Εκεί που ζω τώρα, στη Βαρκελώνη, οι εργάτες κατέλαβαν την πόλη και τα εργοστάσια και διοικούσαν τα πάντα μόνοι τους το 1936. Και εκεί που τυχαίνει να βρίσκομαι τώρα καθώς γράφω αυτό το άρθρο, στο Σηάτλ, έγινε μια γενική απεργία το 1919 που κράτησε ένα μήνα, και οι εργάτες αποδείχθηκαν επίσης ικανοί να οργανωθούν και να διατηρήσουν την ειρήνη.