Αλλάζει πραγματικά μορφή το κίνημα των κίτρινων γιλέκων και απελευθερώνεται από την άκρα δεξιά που προσπαθούσε να το εκμεταλλευτεί από την αρχή; Υπό ποιές προϋποθέσεις μπορεί το κίνημα να εξαπλωθεί και να φέρει τη ρήξη με κάθε πολιτική αντιπροσώπευση; Και εάν τελικά έπεφτε ο Μακρόν, ποιός θα ήταν ο άσος στο μανίκι του κεφαλαίου και ποιός ο καλύτερος τρόπος για να τον εμποδίσουμε;
ΤΡΕΞΕ, ΚΙΤΡΙΝΟ ΓΙΛΕΚΟ, Ο ΠΑΛΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΙΣΩ ΣΟΥ!
Εδώ και μερικές ημέρες, το ετερογενές κίνημα των κίτρινων γιλέκων μοιάζει να εξελίσσεται και να «ριζοσπαστικοποιείται» (αναπαράγοντας τα εκφοβιστικά λόγια των καθεστωτικών μέσων).
Συγκεκριμένα, παρατηρούνται τα εξής:
– μια όλο και μεγαλύτερη αποφασιστικότητα.
– μια αρκετά γενικευμένη αποδοκιμασία οποιωνδήποτε προσπαθειών πολιτικής οικειοποίησης.
– διεκδικήσεις που μπορεί να προήλθαν από το ένα και μοναδικό θέμα των φόρων, αλλά τώρα παίρνουν διάφορες προεκτάσεις, συχνά έως και την πλήρη απόρριψη του πολιτικού συστήματος, και όχι μόνο του Μακρόν.
– τρόποι δράσης που ξεφεύγουν επιτέλους από μέρη χωρίς ενδιαφέρον – εάν εξαιρέσουμε τα λίγα λόγια που ανταλλάσσονται με πολλούς περαστικούς – όπως είναι τα σταυροδρόμια.
– μια όλο και μαζικότερη άρνηση κάθε «πολιτικής αντιπροσώπευσης», όποια κι αν είναι αυτή, μια άρνηση που ακόμα παραμένει πολύ αόριστη όσον αφορά τις συνέπειές της, χωρίς ιστορικό ή ιδεολογικό σημείο αναφοράς, αλλά αφήνει να υποφώσκει μια επιθυμία που μόλις διακρίνεται δειλά, να διαβεί το ρουβίκωνα της άμεσης δημοκρατίας.
Ωστόσο, το κίνημα παραμένει ακόμα πολύ συγκεχυμένο, έως και αντιφατικό μέσα σε έναν κυκεώνα εργοδοτικών και μισθοδοτικών διεκδικήσεων. Δεν μιλά για πάλη των τάξεων, αλλά εκφράζει ένα «φτάνει πια» ενάντια στους πλουσιότερους και ο λόγος είναι απλός: μεταξύ των κίτρινων γιλέκων βρίσκονται και μικρά αφεντικά, βιοτέχνες και έμποροι που τα έχουν με άλλα αφεντικά, πιο μεγάλα και πιο ισχυρά από τους ίδιους. Η λέξη οικονομικά αντικαθιστά τη λέξη καπιταλισμός, η οποία κρίθηκε ότι θα προκαλούσε πολλές αντιπαραθέσεις με βάση την κοινωνιολογία του κινήματος. Σίγουρα, φαίνεται να μπαίνουν στο στόχαστρο όλοι οι επαγγελματίες πολιτικοί οι οποίοι και απωθήθηκαν παντελώς (εκλεγμένοι εκδιώχθηκαν σε πολλές πόλεις ενώ άλλοι έγιναν δεκτοί με την προϋπόθεση να βγάλουν τις τρίχρωμες κορδέλες του δημάρχου ή του βουλευτή, όπως στην πόλη Μαρτίγκ για παράδειγμα). Οι οπαδοί ωστόσο της Μαρίν Λεπέν φαίνεται να είναι πολλοί σε ορισμένες περιφέρειες, κυρίως στη βόρεια και ανατολική Γαλλία, χωρίς απαραίτητα να φανερώνονται. Προκύπτει λοιπόν ένα ερώτημα: μπορούν οι πρώην φηφοφόροι της Λεπέν, λιγότερο πολιτικοποιημένοι, να εξελιχθούν πραγματικά με τρόπο θετικό μέσα από την επαφή με άλλους εξεγερμένους στο πεδίο δράσης, όπως διατείνονται ορισμένοι παρατηρητές, ή υπάρχει κίνδυνος να συμβεί το αντίθετο, με άλλα λόγια να επιτύχει η άκρα δεξιά ένα ακόμα ορόσημο όσον αφορά τη διείσδυσή της στους αγώνες και την οικειοποίησή τους;
Ένα ακόμα σημαντικό πρόβλημα επιτείνει αυτό το δίλημμα: η πλειοψηφία των αρχηγών της άκρας δεξιάς, αν και εύκολα αναγνωρίσιμοι, διώχνονται σε σπάνιες μόνο περιπτώσεις από τις συγκεντρώσεις, με εξαίρεση κάποιες παράκτιες πόλεις στην νότια και τη δυτική Γαλλία. Το Σάββατο στο Παρίσι, ο φασίστας Ivan de Benedetti και η συμμορία του δεν απομακρύνθηκαν δυστυχώς από τα κίτρινα γιλέκα, αλλά από μια αντιφασιστική κινητοποίηση. Το αποτέλεσμα: η πλειοψηφία των διασημοτήτων της άκρας δεξιάς στη Γαλλία συνεχίζουν να συγχρωτίζονται με το πλήθος των εξεγερμένων, λίγο ως πολύ παντού, με τη δικαιολογία ότι το κίνημα είναι «απολιτικό» και αυτό δεν δηλώνει τίποτα καλό. Παρομοίως, εάν ο ρατσισμός και η ομοφοβία πολεμώνται από ορισμένες τοπικές συλλογικότητες κίτρινων γιλέκων, δεν συμβαίνει το ίδιο παντού, φτάνοντας στο σημείο να βλέπουμε εμετικά συνθήματα σε πλακάτ να βρομίζουν με την παρουσία τους τα στραυροδρόμια και εύλογα το κίνημα να χάνει την υπόληψή του στα μάτια μιας μερίδας έμπειρων αγωνιστών που αρνούνται να συνταχθούν με μια τέτοια σύγχυση.
Κίτρινο γιλέκο, εάν θέλεις να ανοίξεις τον αγώνα σου, πέταξε πρώτα ό,τι μας αηδιάζει.
Αυτό συνδέεται με μια άλλη πηγή ανησυχίας που δεν αφορά μόνο το κίνημα, αλλά αυτό για το οποίο μας προετοιμάζει το κεφάλαιο σε περίπτωση πτώσης του Μακρόν. Ο άσος στο μανίκι του περιμένει ήδη στα παρασκήνια. Όπως συμβαίνει και εδώ και έναν αιώνα στην Ευρώπη. Πάντα εκεί, ετοιμοπόλεμος να επέμβει, μόλις το πολιτικό καθεστώς που έχει χτιστεί πάνω σε αυταπάτες δείξει σημάδια αποσταθεροποίησης. Πάντα έτοιμος, παραμονεύοντας, επιμελώς ενσωματωμένος από τα καθεστωτικά μέσα στα τηλεοπτικά πλατό εδώ και χρόνια, από εκμπομπές πληροφόρησης έως τοκ σόου. Αυτός ο άσος στο μανίκι του κεφαλαίου ήταν πάντα η άκρα δεξιά.
Αδύνατο; Δεν το πιστεύετε; Ξαναανοίξτε τα βιβλία ιστορίας σας, δείτε τι βγαίνει από το καπέλο σήμερα από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη και θυμηθείτε τι συμβαίνει εδώ και αρκετές δεκαετίες στη Γαλλία, κυρίως κατά το 2001-2002 ή μετά τις δολοφονίες στο Charlie Hebdo. Το κόμμα της Μαρίν Λεπέν ήρθε πρώτο στη Γαλλία και περιμένει την ώρα του.
Όταν οι μαριονέτες του κεφαλαίου (κέντρο, αριστερά, ή δεξιά) δεν θα είναι σε θέση να συνεχίσουν το θέαμα των διαφωνιών τους στους αγώνες στο δρόμο, μια εξουσιαστική πολιτική αψίδα θα βγει σίγουρα στο προσκήνιο, με τον ένα ή τον με άλλο τρόπο, για να αποφευχθεί το μοιραίο. Μια πολιτική αψίδα γύρω από τη Μαρίν Λεπέν και ορισμένους συνωμότες (αναμφίβολα κάποιες προσωπικότητες των μέσων, παλιοί τραγουδιστές, σωβινιστές αθλητές και πολύ χυδαίοι γελοιογράφοι, καθώς και ένας αρχισυντάκτης για να καθησυχάζει τους δημοσιογράφους και τους αναγνώστες τους, μια τσιμπιά πολιτικών ανεμοδούρων της δεξιάς και ίσως και της αριστεράς, μια γερή κουταλιά κάθε είδους υπερμάχων της εθνικής κυριαρχίας θα προσκληθούν στη φιέστα για να απαλύνουν τα χαρακτηριστικά της νέας κυβέρνησης και φυσικά μια μεγάλη χούφτα στρατιωτικών και αστυνομικών σε καίριες θέσεις). Μια πολιτική αψίδα που θα συγροτηθεί τόσο για να «αποκαταστήσει την τάξη» (με πολύ απολυταρχικό τρόπο) όσο και για να προσποιηθεί ότι «ικανοποιούνται ορισμένες διεκδικήσεις» των κίτρινων γιλέκων (όσες δεν ενοχλούν πολύ το κεφάλαιο φυσικά, γιατί η αστή Μαρίν Λεπέν έχει ήδη δώσει προ πολλού όλες τις απαραίτητες υποσχέσεις, θυμίζοντας για παράδειγμα ότι δεν θα αυξήσει τον κατώτατο μισθό και ότι θα κρατήσει την ίδια γραμμή όσον αφορά τις περισσότερες γεωπολιτικές θέσεις του γαλλικού κράτους).
Με λίγα λόγια, εάν σήμερα είμαστε κοντά σε μια επαναστατική συνθήκη –της οποίας τα κύρια χαρακτηριστικά είναι η μαζική θέληση για κατάλυση της εξουσίας και αλλαγή του πολιτικού συστήματος– είμαστε επίσης επικίνδυνα κοντά σε μια άφιξη της άκρας δεξιάς, μια ανάδυσή της μέσα από τη μακρά πορεία ανόδου της στη Γαλλία με τη συναίνεση του κεφαλαίου και των μέσων του, μέσα σε ένα παγκόσμιο κλίμα απολυταρχικής σκλήρυνσης της πολιτικής εξουσίας.
Όταν ολόκληρος ο κόσμος γίνεται φασιστικός, αργά ή γρήγορα δεν θα μπορέσει δυστυχώς να το αποφύγει και η Γαλλία.
Άσκοπο να επεκταθούμε στις συνέπειες: όντας το τελικό στάδιο του καπιταλισμού, ο φασισμός δεν διστάζει ποτέ να εξαλείφει ή να εξουδετερώνει μαζικά τους αντιπάλους του και κάποιες κατηγορίες αποδιοπομπαίων τράγων. Ο φασισμός δεν είναι τίποτα άλλο παρά η αυστηρότερη έκφανση μιας ήδη απολυταρχικής κοινωνίας που γίνεται ακόμα πιο απολυταρχική. Είναι η μετάλλαξη του καπιταλισμού σε καιρούς κρίσης και όχι η λύση στην κρίση. Ο φασισμός είναι ένα προσωρινό αδιέξοδο στο οποίο μας σπρώχνει το κεφάλαιο όταν ανησυχεί.
Η μόνη μας ευκαιρία να αποφύγουμε τη δραματική αυτή εξέλιξη έγκειται στην απόρριψη κάθε πολιτικής αντιπροσώπευσης, που σήμερα βρίσκει όλο και περισσότερα ευήκοα ώτα. Με άλλα λόγια, να απορρίψουμε τους κανόνες του παιχνιδιού, να βγούμε από τα επιβεβλημένα πλαίσια, να απειθαρχούμε, να σαμποτάρουμε, να μπλοκάρουμε τα πάντα… και συγρόνως, να πληθύνουν οι λαϊκές συνελεύσεις («λαϊκές» κατά την έννοια της Λουίζ Μισέλ και του Φερνάν Πελουτιέ, βέβαια), χωρίς άλλες εντολές παρά μόνο προτάγματα, συνοπτικά και οποιαδήποτε στιγμή ανακαλέσιμα. Να απελευθερωθεί το κοινωνικό φαντασιακό και να μη θελήσουμε ποτέ να γυρίσουμε προς τα πίσω. Να προκαλέσουμε την επιθυμία να αναζητήσουμε μαζί άλλους τρόπους διαβίωσης και κοινής οργάνωσης. Να κάνουμε κοινή τη γνώση και τον πλούτο μας. Να σκεφτόμαστε τις δράσεις μας και να κάνουμε πράξη τις σκέψεις μας. Να προωθούμε γύρω μας την έξαψη που προκαλείται από την αλλαγή εποχής και τη δημιουργία ενός «κοινού χώρου», όταν η εξουσία δε σταματά να προξενεί φόβο και απομόνωση για να μας κάνει να πέσουμε πιο βαθιά στην παγίδα της.
Αυτή θα είναι πιθανότατα η έκβαση των ιδιαίτερων αυτών καιρών: το καλύτερο ή το χειρότερο.
Σε κάθε επανάσταση, υπάρχουν μόνο δυο πιθανές προοπτικές: είτε να προχωρήσουμε με μεγάλα βήματα το συντομότερο δυνατό προς την ουτοπία διαρρηγνύοντας τις γέφυρες με το παρελθόν, είτε να μας προλάβουν με βίαιο τρόπο οι πιο αντιδραστικές μορφές του παλιού κόσμου και να το μετανιώνουμε για μια ζωή.
Τρέξε, κίτρινο γιλέκο, ο παλιός κόσμος είναι πίσω σου!
Yannis Youlountas (σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ “Να Μην Ζήσουμε Σαν Δούλοι” κ.α.)
