Παρακαλώ να έχετε υπόψη σας ότι οι γεωπολιτικές αναλύσεις απαιτούν ανάλυση των ενεργειών των μεγάλων κρατών και των καπιταλιστών από την οπτική γωνία των δικών τους συμφερόντων, κάτι που αποτελεί αρκετά δυσάρεστη διαδικασία. Θα κάνω αυτή την επισήμανση μία φορά για να μην επιβαρύνω όλο το δοκίμιο με τις ίδιες φράσεις: «καλό για τις ΗΠΑ» και «καλό για τους επενδυτές» σημαίνει κακό για τη ζωή, καταστροφή για τον πλανήτη.
Κείμενο: Peter Gelderloos
https://petergelderloos.substack.com/p/geopolitics-for-2024
Μετάφραση: Νίκος Γκατζίκης / Επιμέλεια: Τάσος Σαγρής (Κενό Δίκτυο)
Γεωπολιτική για αναρχικούς;
Η γεωπολιτική τείνει να είναι ένα πεδίο ανάλυσης για ειδικούς και δημοσιογράφους που ενδιαφέρονται για τoυς ανταγωνισμούς και τις τύχες των εθνών-κρατών, τις συμμαχίες τους και τους θεσμούς τους. Προσεγγίζουν το θέμα με ένα επίπεδο στρατηγικής παρόμοιο με αυτό των αθλητικών σχολιαστών στο κυριακάτικο ποδόσφαιρο: κατανοούν το ρεπερτόριο των παιγνιδιών, τα δυνατά και αδύνατα σημεία, αλλά ποτέ δεν θα αποδομήσουν την ιστορία του παιχνιδιού, ποτέ δεν θα αναρωτηθούν για τη σχέση μεταξύ του πάγκου και του γηπέδου, του προπονητή και του ιδιοκτήτη, των θεατών και των παικτών (δηλαδή, πέρα από ένα δημοκρατικό θέαμα: τα πάνε καλά μεταξύ τους; είναι οι οπαδοί ευχαριστημένοι με την ομάδα τους;) Δεν θα αναλύσουν την αρχιτεκτονική του σταδίου ή το διαφημιστικό διάλειμμα και σίγουρα δεν θα αναρωτηθούν αν υπάρχει κάποιο άλλο είδος παιχνιδιού που θα μπορούσαμε να παίζουμε. Χρειάζονται το παιχνίδι να συνεχίζεται για πάντα. Αν το παιχνίδι σταματήσει, θα εξαφανιστούν.
Μερικοί αναρχικοί μπορεί να σκεφτούν, ότι αφού θέλουμε να καταργήσουμε τα έθνη-κράτη, γιατί να ασχολούμαστε με τα ασήμαντα στρατηγικά τους παιχνίδια; Γιατί να θέλουμε να τα κατανοήσουμε με τους δικούς τους όρους;
Είναι απολύτως αληθές ότι οι αναρχικοί δεν θα εμφανιστούν ποτέ ως παίκτες στο ταμπλό του γεωπολιτικού Μεγάλου Ρίσκου. Έχουμε βγει εντελώς από αυτόν τον χάρτη. Και έτσι πρέπει να είναι. Αν είμαστε αναρχικοί, είναι γιατί προσεγγίζουμε τη στρατηγική και την εξουσία από μια εντελώς διαφορετική σκοπιά, και με εντελώς διαφορετικές επιθυμίες και μεθόδους.
Αλλά προς το παρόν, είναι το γεωπολιτικό σύστημα των κρατών και του καπιταλισμού που είναι το πιο ενεργό στην παραγωγή του μέλλοντος μέσα στο οποίο θα αναγκαστούμε να κατοικήσουμε. Η γνώση του εύρους των πιθανών μελλοντικών εξελίξεων μας βοηθά να κατανοήσουμε το σύστημα με το οποίο βρισκόμαστε αντιμέτωποι και να προετοιμαστούμε για όσα πρόκειται να αντιμετωπίσουμε.
Αν νομίζεις ότι μια ταινία αποκαλυπτικής καταστροφής με ζόμπι —ή πραγματικά οποιαδήποτε άλλη ταινία “αποκάλυψης”— παρουσιάζει ένα ρεαλιστικό σενάριο για το πώς μοιάζει η συστημική κατάρρευση, τότε θα χαραμίσεις τον χρόνο σου άδικα σε λάθος τρόπους προετοιμασίας για τις επερχόμενες καταστροφές.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια, έχω ακούσει πολλούς αναρχικούς να κάνουν σοβαρές προβλέψεις για το πού κατευθυνόμασταν και ποιους κινδύνους αντιμετωπίζαμε. Αυτές οι προβλέψεις είναι τολμηρά εγχειρήματα και χρήσιμα, γιατί μας επιτρέπουν να δοκιμάζουμε τις θεωρίες μας.
Πολλές προβλέψεις που θυμάμαι έχουν αποδειχθεί λανθασμένες.
- Ο Τραμπ δεν έκανε πραξικόπημα: στην πραγματικότητα, ο Τζον Μπόλτον μιλούσε από εμπειρία όταν έλεγε ότι ένα πραξικόπημα απαιτεί πολύ περισσότερη οργάνωση.
- Οι φασίστες δεν κατέκτησαν την εξουσία- αποτελούν όμως κίνδυνο κυρίως για τους ανθρώπους σε επίπεδο δρόμου και στον τρόπο με τον οποίο ωθούν την κεντροδεξιά προς τα δεξιά όσον αφορά την αποδεκτή πολιτική που μπορεί να εφαρμόσει μια δημοκρατική κυβέρνηση. (ΣτΜ: από τότε που γράφτηκε το άρθρο υπήρξαν εξελίξεις στην Ιταλία που είτε περιπλέκουν τα πράγματα, είτε ενισχύουν αυτό το σημείο σαν μια εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα…)
- Η προώθηση του αντιφασισμού εν μέσω ενός αναπτυσσόμενου αντιρατσιστικού κινήματος ήταν σφάλμα, ένα βήμα προς τα πίσω. Όπως έκανε και στις προηγούμενες εκδοχές του, ο αντιφασισμός έβγαλε από το επίκεντρο της συζήτησης τα ζητήματα της λευκής υπεροχής και της αποικιοκρατίας και επέτρεψε στην Αριστερά να κερδίσει έδαφος σε κινήματα που προηγουμένως ήταν αντι-κρατικά: μας άφησε απροετοίμαστους τη στιγμή που ο πραγματικός φασισμός υποχωρούσε ενώ το δημοκρατικό Κράτος έκανε βήματα εμπρός και εναντίον μας.
- Η Δημοκρατία αντιμετωπίζει κρίση, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για εμάς: η ευρύτερη διάδοση αυτής της επίγνωσης θα μπορούσε να είχε σώσει μερικά από τα πιο ισχυρά μας κινήματα — στη Χιλή και στην Ελλάδα — από το να πέσουν σε θανατηφόρα στρατηγικά αδιέξοδα. Θα είχε επίσης βελτιώσει την αρχική διατύπωση των κινημάτων Occupy και 15M (ΣτΜ: το “Κίνημα των Αγανακτισμένων” της Ισπανίας), επιτρέποντάς τα να αναπτυχθούν σε πολύ πιο ριζοσπαστικές κατευθύνσεις.
- Ο “ύστερος καπιταλισμός” ή το “τελικό στάδιο του καπιταλισμού” που διακηρύχθηκε μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο εξακολουθεί να αργοσέρνεται. Η απόρριψη του Μαρξισμού θα μας επέτρεπε να δούμε πιο καθαρά το ζωτικό στρατηγικό, κρατικοκίνητο στοιχείο του καπιταλισμού: τα κράτη και οι θεσμοί τους κατακτούν νέες περιοχές προληπτικά, για να εξασφαλίσουν την καπιταλιστική επέκταση.
- Αν ήμασταν σε επιφυλακή για αυτά τα νέα μέτωπα θα είχαμε κερδίσει ένα προβάδισμα και θα είχαμε εντοπίσει έγκαιρα το κυρίαρχο ρεύμα του κλιματικού κινήματος και της πράσινης ενέργειας ως τις μεγαλύτερες απειλές για τη ζωή σε αυτόν τον πλανήτη. Τώρα, πρέπει να προσπαθήσουμε να καλύψουμε το χαμένο έδαφος.
Με ανησυχεί πάρα πολύ ότι, απ’ όσο έχω δει, οι άνθρωποι που έκαναν λανθασμένες προβλέψεις δεν παραδέχτηκαν τα λάθη τους. Θα ήταν θαρραλέο, ειλικρινές, και θα μας είχε ενισχύσει πάρα πολύ, δίνοντάς μας περισσότερες ευκαιρίες να ακονίσουμε τα θεωρητικά μας εργαλεία, να καλλιεργήσουμε την στρατηγική μας διαίσθηση.
Και νομίζω ότι το Εγώ, αυτή η τυφλή αποφυγή των λαθών μας, ήταν ένας σημαντικός παράγοντας που οδήγησε τους ριζοσπαστικούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο σε ακόμη μεγαλύτερα, προφανή λάθη. Οι απογοητευμένοι υποψήφιοι επαναστάτες, στρέφονται σε μονοθεματικούς ακτιβισμούς, αμεσοδημοκρατικές κοινότητες, ή στις τελευταίου τύπου σταλινικές σέχτες με αυστηρά καθορισμένες οργανώσεις, προσεκτικά επιλεγμένο προλεταριακό μάτσο ανδρισμό και χωρίς πραγματική εμπλοκή ή σχέση με την ίδια την κοινωνική σύγκρουση.
Προς ποια κατεύθυνση κινείται το παγκόσμιο σύστημα;
Συνοψίζοντας, το παγκόσμιο σύστημα κατανοεί τον εαυτό του ως παγκόσμιο και διαμεσολαβεί σε πολιτικές συγκρούσεις και στη ροή πόρων και πληροφοριών σύμφωνα με μια ορισμένη λογική. Κάθε διαδοχικό παγκόσμιο σύστημα έχει ένα ηγετικό κράτος, αλλά αυτός ο ηγέτης δεν έχει τη δύναμη να ελέγχει τα πάντα που συμβαίνουν στο παγκόσμιο σύστημα: αντίθετα, είναι ο αρχιτέκτονας που σε μια κρίσιμη στιγμή αποκτά τη δύναμη και τη νομιμοποίηση, την ηγεμονία, να σχεδιάσει ένα νέο παγκόσμιο σύστημα στο οποίο όλοι οι άλλοι κυρίαρχοι παίκτες συμφωνούν να συμμετάσχουν.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ ανέλαβαν από το Ηνωμένο Βασίλειο και έγιναν οι αρχιτέκτονες του επόμενου παγκόσμιου συστήματος, επικεντρωμένο σε μια υποτιθέμενη παγκόσμια τάξη κρατών που κυβερνάται από τον ΟΗΕ, με έδρα στη Νέα Υόρκη, και ένα καπιταλιστικό καθεστώς ελεύθερου εμπορίου και επενδύσεων που εποπτεύεται από τα ιδρύματα του Μπρέτον Γουντς όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Οι ΗΠΑ και οι πιο στενοί τους σύμμαχοι δεν είναι πλέον οι κύριες κινητήριες δυνάμεις της οικονομικής ανάπτυξης και το μερίδιο των νέων επενδύσεων που καταλαμβάνουν μειώνεται. Πολιτικά, το μπλοκ του ΝΑΤΟ είχε επεκτείνει τον ιστό των συμμαχιών του σε περιοχές που ανήκαν εδώ και καιρό στη ρωσική σφαίρα επιρροής. Η Ρωσία αντεπιτίθεται στην Ουκρανία, αλλά οι διαιρέσεις εντός του ΝΑΤΟ και της ΕΕ έχουν πρόσφατα ακινητοποιήσει αυτές τις συμμαχίες, έτσι ενώ η Ρωσία συνεχίζει να λαμβάνει οπλισμό και οικονομική υποστήριξη από τους συμμάχους της, η δυτική χρηματοδότηση για την Ουκρανία έχει σταματήσει να παίζει τον κρίσιμο ρόλο.
Αλλού, η Ρωσία έχει υποστεί ταπεινωτικές ήττες, όπως με την αδυναμία της να υποστηρίξει την Αρμενία ενάντια στον επεκτατισμό του Αζερμπαϊτζάν, το οποίο υποστηρίζεται από την Τουρκία. Όταν η Τουρκία προσχώρησε στο ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αυτό ήταν μια μεγάλη νίκη για τη στρατιωτική συμμαχία καθώς επέφερε μερική περικύκλωση της Ρωσίας. Αλλά τώρα, η Τουρκία ενεργεί σε στρατηγικό επίπεδο σαν μια αδέσμευτη χώρα, ακόμη και αν συνεχίζει να διατηρεί το δικαίωμα του βέτο εντός του ΝΑΤΟ.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι αδέσμευτες χώρες αποτελούνταν από κράτη που ήταν πολύ πιο αδύναμα οικονομικά και στρατιωτικά από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, αλλά που μπορούσαν σταδιακά να βελτιώσουν τη θέση τους κρατώντας ανοιχτές τις πόρτες τους και στα δύο μπλοκ, ουσιαστικά πηγαίνοντας με όποιον θα τους έδινε την καλύτερη συμφωνία.
Έτσι, η Τουρκία εξυπηρετεί ουσιαστικά τα δικά της συμφέροντα, ενάντια τόσο στις ΗΠΑ/ΕΕ όσο και στη Ρωσία, καθώς και σε άλλους μεσαίους αντιπάλους προς τα νότια και ανατολικά της, για παράδειγμα με τον τρόπο που έχει χρησιμοποιήσει σουνιτικές φονταμενταλιστικές ομάδες σχετιζόμενες με το Ισλαμικό Κράτος ενάντια τόσο στο Ιράν όσο και στους Κούρδους.
Τα μέλλοντα
Όταν ένα παγκόσμιο σύστημα παραπαίει, οι γενικές επιλογές είναι:
α) το σύστημα ανανεώνεται και επανεφευρίσκεται με επιτυχία, με τον παλιό ηγέτη να λανσάρει μια αναμορφωμένη αρχιτεκτονική
β) ένας νέος ηγέτης εξασφαλίζει την εξουσία και τη νομιμοποίηση να κερδίσει την υποστήριξη μιας νέας αρχιτεκτονικής, αρχίζοντας ένα νέο παγκόσμιο σύστημα
γ) οι άνθρωποι αυξάνουν τις ικανότητες τους για αντίσταση στο Κράτος και κερδίζουμε μια παγκόσμια επανάσταση, καταστρέφοντας το παγκόσμιο σύστημα και αποτρέποντας τη δημιουργία ενός νέου
δ) το τρέχον παγκόσμιο σύστημα παραμένει στη θέση του, διαβρώνεται και διολισθαίνει όλο και περισσότερο σε παγκόσμιο πόλεμο μέχρι τελικά να συμβεί η επιλογή α, β ή γ.
Ένας Νέος Αμερικανικός Αιώνας
Αναφέρομαι στο Σχέδιο για Έναν Νέο Αμερικανικό Αιώνα (Project for a New American Century- PNAC), την ομάδα νεοσυντηρητικών διανοούμενων που υποστήριξαν τον Μπους ΙΙ και πίστευαν ότι είχαν το στρατηγικό σχέδιο για την αναζωογόνηση των ΗΠΑ ως αδιαμφισβήτητο ηγέτη του κόσμου. Η ειρωνεία είναι ότι κανένας άλλος παίκτης δεν έχει κάνει περισσότερα από τις ΗΠΑ για να υπονομεύσει την ηγεμονία των ΗΠΑ.
Η εξωτερική και οικονομική πολιτική που υποστηρίχθηκε από τον Μπους ΙΙ και συνεχίστηκε με κάποιους τρόπους από τον Τραμπ και άλλους τρόπους από τον Μπάιντεν, πιθανόν έχει καταστρέψει οποιαδήποτε πιθανότητα έχουν οι ΗΠΑ να αποκαταστήσουν την παγκόσμια αρχιτεκτονική που καθιέρωσαν μετά την νίκη τους επί των Ναζί.
Το γεγονός ότι κανένας στην αμερικανική ή βρετανική πολιτική ελίτ δεν φαίνεται να κατανοεί αυτό το γεγονός, απλά το επιβεβαιώνει. Και παρόλο που το επίπεδο της αυτοκαταστροφικής άγνοιας είναι εκπληκτικό, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη, καθώς οι καπιταλιστές συνήθως κατανοούν τον καπιταλισμό σε επιφανειακό επίπεδο, όπως και οι κρατιστές κατανοούν το Κράτος σε επιφανειακό επίπεδο, παρόμοια με τους σχολιαστές αθλητικών που αναλύουν κυρίως τις φάσεις των πιο πρόσφατων αγώνων.
Όταν οι ΗΠΑ ήταν στην στιγμή της μεγαλύτερης ισχύος τους, στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και στη δεκαετία του ’90, αμέσως μετά τη νίκη τους στον Ψυχρό Πόλεμο, η υπεροψία του νεοσυντηρητικού κινήματος στην πολιτική τάξη και η ανεξέλεγκτη απληστία της νεοφιλελεύθερης τεχνοκρατίας μεταξύ των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, κατέστρεψαν άμεσα τη βάση της ηγεμονίας των ΗΠΑ.
Το ΔΝΤ, οι G7, και όλο το τσίρκο των ανθρωπιστικών ΜΚΟ και διεθνών επενδυτών επωφελήθηκαν κατάφωρα από τη διαφθορά, τα αυταρχικά καθεστώτα και τους εμφύλιους πολέμους σε πρόσφατα αποαποικιοποιημένες χώρες. Αυτό που εννοούσαν όταν μίλαγαν για “ανάπτυξη” ήταν η απόλυτη εξάρτηση από ένα μόνο εξαγώγιμο προϊόν, έτσι ώστε κάθε φτωχή χώρα να μην είναι μόνο εντελώς ευάλωτη στην πολιτική πίεση από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, αλλά και να βυθίζεται στην πείνα ανάλογα με τις διακυμάνσεις της αγοράς συναλλάγματος. Μετά τη δεκαετία του ’70, αυτό που τους ενδιέφερε περισσότερο ήταν να βγάζουν κέρδη με κάθε τρόπο βασιζόμενοι σε καθαρή χρηματοοικονομική κερδοσκοπία παρά σε οποιαδήποτε παραγωγική ανάπτυξη που, από καπιταλιστική άποψη, θα μπορούσε να θεωρηθεί βιώσιμη. Με άλλα λόγια, όλη η πτέρυγα οπαδών του Λόρενς Σάμερς δεν έκρυβε το γεγονός ότι ήταν βρικόλακες που δεν πίστευαν καν το δικό τους δόγμα, ενώ η πλευρά των Ράμσφελντ και Μπόλτον αδυνατούσε να κρύψει την άγνοιά της για τον κόσμο, για την πολιτική και για τις χώρες στις οποίες πίστευαν ότι μπορούσαν να κυριαρχήσουν.
Η όλη ηγεμονία των ΗΠΑ στη παγκόσμια πολιτική σκηνή ήταν γενικότερα κατάφωρη.
Οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσαν να είχαν αποδεχτεί περιστασιακές παραχωρήσεις, μη επιτυγχάνοντας πάντα τα επιθυμητά αποτελέσματα στις διεθνείς συγκρούσεις. Αυτό το θέατρο του «παίζοντας δίκαια» θα μπορούσε να είχε δημιουργήσει ευρεία πίστη και εξάρτηση από το πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Και αυτό θα είχε ενισχύσει τη δύναμη των ΗΠΑ μακροπρόθεσμα, αφού ο ΟΗΕ δημιουργήθηκε από τις ΗΠΑ και έχει την έδρα της παγκόσμιας πολιτικής στη Νέα Υόρκη. Αλλά αντίθετα, δεν κατανόησαν τη ηγεμονική και σχεσιακή φύση της εξουσίας και πίστευαν ότι η κατοχή μιας άνευ προηγουμένου ποσότητας ισχύος σήμαινε ότι μπορούσαν να δρουν μονομερώς χωρίς να υπονομεύσουν την ίδια τη βάση αυτής της ισχύος.
Αυτό θα ήταν σαν η Apple να είχε καταφέρει να χρησιμοποιούν όλοι στον κόσμο υπολογιστές Apple, αλλά να μην επέτρεπε στους ανθρώπους να παράγουν οτιδήποτε μέσα σε έναν υπολογιστή Apple που να κριτικάρει την Apple. Τι σημασία έχει αν μιλάς άσχημα για το Twitter X, αν το μόνο φόρουμ για να το κάνεις είναι το Twitter X;
Εισβάλλοντας αυθαίρετα στο Ιράκ δύο φορές και δολοφονώντας εκατομμύρια ανθρώπους, ανατρέποντας σοσιαλδημοκρατικά (αλλά καπιταλιστικά!) καθεστώτα επειδή αυτά δεν ευνοούσαν μια λίστα Δυτικών επενδυτών, προστατεύοντας το Ισραήλ από την οποιαδήποτε ελάχιστη επίπληξη μέχρι το σημείο όπου σχεδόν το σύνολο της ισραηλινής κοινωνίας να αισθάνεται πως έχει το δικαίωμα να διαπράττει γενοκτονία — όχι στα κρυφά, όπως μερικές φορές κάνουν οι ΗΠΑ, αλλά φανερά μπροστά στις κάμερες τηλεοπτικών καναλιών, χαμογελώντας και κάνοντας αστεία, με τις ίδιες τις ΗΠΑ να κρατούν τις κάμερες — οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν καταστρέψει την νομιμοποίηση και την λειτουργικότητα του ίδιου τους του πολιτικού εργαλείου. Οι ΗΠΑ (και υπό την προστασία τους, το Ισραήλ) αγνοούν κατάφωρα και αυθαίρετα τις αποφάσεις του ΟΗΕ. Δρουν σαν “κράτος-παρίας” μέσα στο διακρατικό σύστημα που οι ίδιες σχεδίασαν, αν και το σχεδίασαν προς όφελός τους. Και αυτή η καουμπόικη στάση πάντα χαρακτήριζε την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ (εκτός, ίσως, υπό τον Ρούζβελτ), αλλά επιταχύνθηκε υπό τον Ρέιγκαν και ειδικά τον Μπους ΙΙ.
Ο Τραμπ μιμήθηκε αυτή την αλαζονεία με αρκετές μονομερείς κινήσεις, ενισχύοντας για παράδειγμα την εν λευκώ υποστήριξη προς το Ισραήλ, και αποσυρόμενος από το ίδιο το ζήτημα της στρατηγικής με μια τάση μη-επέμβασης που άφησε τους κύριους συμμάχους των ΗΠΑ ξεκρέμαστους. Η διοίκηση του Μπάιντεν εντωμεταξύ, προσπαθεί να κάνει επανεκκίνηση της στρατηγικής σκέψης, αλλά ενεργεί σαν να βρισκόμαστε στο 1996.
Το Ισραήλ ήταν κάποτε ένα σημαντικό στρατιωτικό εργαστήριο για τις ΗΠΑ και μια πυρηνική επιλογή στην κύρια περιοχή πετρελαϊκής παραγωγής του κόσμου, σε μια εποχή που μια παναραβική συμμαχία απειλούσε με τον έλεγχο τόσο του πετρελαίου όσο και της διώρυγας του Σουέζ. Τώρα, το Ισραήλ είναι σε μεγάλο βαθμό ένα βαρίδιο. Η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία και το Ιράν προσπαθούν να ξανασχεδιάσουν τις γραμμές εξουσίας στη Δυτική Ασία με επιθετικό τρόπο και κανένας από αυτούς δεν βασίζεται αποκλειστικά στις ΗΠΑ για την προστασία τους. Η Υεμένη απειλεί ουσιαστικά τη ναυσιπλοΐα μέσω της διώρυγας του Σουέζ και το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου της Δυτικής Ασίας εξάγεται προς την Ινδία και τις οικονομίες της Ανατολικής Ασίας, κυρίως την Κίνα.
Καθώς το Ισραήλ συνεχίζει την κατάφωρη γενοκτονία των Παλαιστινίων, ο ΟΗΕ αποδεικνύεται ανίκανος να παρέχει ακόμη και ανθρωπιστική βοήθεια και σχεδόν αγνοείται ως δυνητικός διαμεσολαβητής. Οι μόνοι παίκτες που μπορούν να απειλήσουν πραγματικά το Ισραήλ είναι η Χεζμπολάχ, οι Χούθι και οι ένοπλες πολιτοφυλακές που συνδέονται με τους Φρουρούς της Επανάστασης. Ο κύριος παίκτης στη διαδικασία διαμεσολάβησης είναι το Κατάρ. Με άλλα λόγια, οι μόνοι παίκτες που κερδίζουν σε νομιμοποίηση και ισχύ είναι σύμμαχοι του Ιράν, το οποίο είναι η μόνη από τις τρεις περιφερειακές δυνάμεις με την οποία οι ΗΠΑ δεν έχουν καμία σχέση επιρροής ή συμμαχίας.
Εντωμεταξύ, οι ΗΠΑ υποσκάπτουν τη σχέση τους με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ο Τραμπ συγκεκριμένα έδειξε στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ ότι δεν μπορούν πλέον να θεωρούν τις ΗΠΑ αξιόπιστο εταίρο τους, και αυτό είναι ένα άμεσο αποτέλεσμα της δυσλειτουργίας της δημοκρατίας καθώς το παγκόσμιο σύστημα καταρρέει. Οι δημοκρατικοί μηχανισμοί εξακολουθούν να παρέχουν έναν σημαντικό μηχανισμό αποσυμπίεσης που μπορεί να καθησυχάζει και να ενσωματώνει τα κινήματα αντίστασης πριν αυτά γίνουν επαναστατικά. Αλλά στις ΗΠΑ, τη Βραζιλία, την Ουγγαρία, την Πολωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι εκλογικές νίκες των δεξιών λαϊκιστών έδειξαν ότι στην πραγματικότητα η δημοκρατία είναι επικίνδυνη για την εξουσία επειδή δεν είναι εντελώς προσχηματική. Μέχρι τώρα, οι εκλογικές υποσχέσεις ήταν όλες για τα σκουπίδια γιατί καμία νέα πολιτική διοίκηση δεν έθετε σε κίνδυνο τις υποκείμενες οικονομικές πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού. Οι τεχνοκράτες δεν έπρεπε να ανησυχούν: η μηχανή τους θα συνέχιζε να λειτουργεί αδιάλειπτα.
Ακόμη και οι εκλογικές νίκες προοδευτικών κομμάτων στην Ελλάδα, τη Βραζιλία, την Αργεντινή και αλλού έδιναν στους καπιταλιστές να καταλάβουν ότι δεν έχουν κανένα λόγο να ανησυχούν. Και τα δημοκρατικά κράτη αποδείχθηκαν ικανά να διαλύσουν πραγματικά φασιστικά κινήματα όπως η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα, πριν αυτά αποδειχθούν πραγματική απειλή. Αλλά οι δεξιοί λευκοί λαϊκιστές όπως ο Τραμπ, ο Μπολσονάρο, ο Όρμπαν και ο Τζόνσον, όχι μόνο διέβρωσαν τη λειτουργικότητα της δημοκρατικής διακυβέρνησης, αλλά απείλησαν και τη σταθερότητα του τεχνοκρατικού status quo, τρομάζοντας τους επενδυτές που ζούσαν μέχρι τότε σε έναν παράδεισο φτιαγμένο μόνο για αυτούς, και έκαναν κομμάτια την υποτιθέμενη ανθεκτικότητα βασικών πολιτικών σχηματισμών όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση ή η συμμαχία ΗΠΑ-Ευρώπης.
Η Ευρώπη— έχοντας αποτελέσει για καιρό τον πολύτιμο φορέα πολιτιστικής και πολιτικής νομιμοποίησης, δεδομένης της λευκής υπεροχής στην καρδιά του παγκόσμιου συστήματος— έχει για πρώτη φορά εδώ και σχεδόν έναν αιώνα αναγκαστεί να διαχωρίσει τα συμφέροντά της, και αυτό φαίνεται ήδη σε μια εμφανώς διαφορετική προσέγγιση προς την Κίνα. Στις ΗΠΑ, η πολιτική ελίτ ήδη θεωρεί την Κίνα ισότιμο αντίπαλο για ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο, ενώ στην Ευρώπη η Κίνα θεωρείται ως ένας εν μέρη αξιόπιστος στρατηγικός εταίρος. Αν δεν αλλάξει κάτι γρήγορα, οι ΗΠΑ θα υποβαθμιστούν στην ίδια κατάσταση.
Και χωρίς αξιόπιστη υποστήριξη από τις ΗΠΑ, η ΕΕ θα πρέπει να ετοιμαστεί για πόλεμο, για να μπορέσει να αποτρέψει τη Ρωσία από περαιτέρω εισβολές. Για να βρεθεί μια ισορροπία που η Ρωσία δεν θα ρισκάρει να διαταράξει, αυτό μπορεί να σημαίνει να εγκαταληφθεί η Ουκρανία σε έναν μόνιμο διαμελισμό.
Από την προοπτική της αμερικανικής ισχύος, τίποτα από αυτά δεν φαίνεται να είναι για καλό. Για να έχουν την οποιαδήποτε πιθανότητα να ανανεώσουν το παγκόσμιο σύστημα που δημιούργησαν, οι ΗΠΑ θα πρέπει να κάνουν φιλόδοξες κινήσεις για να εξιλεώσουν την κακή τους φήμη:
- να υποστηρίξουν την δημιουργία Παλαιστινιακού Κράτους και να διακόψουν επίσημα την υποστήριξη της τρέχουσας κυρίαρχης τάξης του Ισραήλ καταστρέφοντας με αυτόν τον τρόπο την ισραηλινή οικονομία
- να εξομαλύνουν τις σχέσεις με την Κίνα και το Ιράν, εξασφαλίζοντας όμως ευνοϊκές επενδυτικές και εμπορικές συμφωνίες με τα κατ’όνομα δημοκρατικά καθεστώτα όπως της Ινδίας, της Ταϊβάν και της Νότιας Κορέας
- να κάνουν μια πειστική, ουσιαστική πρόταση για αναδιάταξη των διεθνών επενδύσεων που να διαφέρει από τη μισθοφορική νομισματική πολιτική του ΔΝΤ, διασφαλίζοντας περισσότερη αυτονομία για τη “βιώσιμη ανάπτυξη”, που θα καθοδηγείται από τις τοπικές κυρίαρχες τάξεις των πρώην αποικιοκρατούμενων χωρών, κλπ.
- να παρουσιάσουν ένα πειστικό σχέδιο για μια παγκόσμια μετάβαση στη πράσινη ενέργεια που θα επιταχύνει το τρέχον κύμα κερδοφόρων επενδύσεων, εξόρυξης και παραγωγής, ενώ επίσης θα περιλαμβάνει ένα στοιχείο “παγκόσμιας δικαιοσύνης”που θα παρέχει ουσιαστικούς πόρους σε φτωχές χώρες για να συμμετάσχουν στη μετάβαση και να βελτιώσουν την οικονομική τους θέση
Και εσωτερικά:
- να υιοθετήσουν την κατάργηση των φυλακών για δεύτερη φορά (η πρώτη φορά ήταν το 1865[1]) με την αποποινικοποίηση των ναρκωτικών, την κατάργηση της ποινής της κάθειρξης για όλους τους μη βίαιους παραβάτες και την επέκταση της χρήσης άοπλων περιπολικών γειτονιάς
- να θεσπίσει υγειονομική περίθαλψη για όλους
Η πιθανότητα να συμβούν αυτά φαίνεται ωστόσο ελάχιστη, δεδομένου του πόσο μικρή είναι η επίγνωση που έχει η σημερινή άρχουσα τάξη για όλους τους τρόπους με τους οποίους υπονομεύει η ίδια την εξουσία της.
Μοιάζουν να πιστεύουν ακόμα ότι η προβολή δύναμης είναι ο τρόπος για να παραμείνουν στην εξουσία. Αλλά κανείς δεν αμφισβητεί ότι οι ΗΠΑ έχουν τον ισχυρότερο στρατό στον κόσμο. Δεν χρειάζεται. Το μόνο που χρειάζεται να δείξουν οι αντίπαλοι είναι ότι ο στρατός των ΗΠΑ αδυνατεί να φέρει εις πέρας αυτά που επιθυμεί η άρχουσα τάξη. Αυτό αποδείχθηκε τόσο στο Αφγανιστάν όσο και στο αδιέξοδο του Ιράκ. Και τώρα οι ΗΠΑ κόβουν βόλτες πάνω κάτω στην Ερυθρά Θάλασσα και τη Μεσόγειο εκτοξεύοντας πυραύλους στην Υεμένη, τη Συρία και το Ιράκ, φουσκώνοντας το στήθος τους και δείχνοντας ότι αν με χτυπήσεις με ένα άχυρο θα σε χτυπήσω με ένα σφυρί, αλλά αυτό που πραγματικά δείχνουν είναι η αναποτελεσματικότητά τους, η προθυμία τους να προκαλέσουν αποσταθεροποίηση της περιοχής από καθαρή αλαζονεία, και η μόνιμη περιφρόνησή τους για τα κυριαρχικά δικαιώματα οποιασδήποτε άλλης χώρας, ακόμα και των συμμάχων τους.
Αυτό βλάπτει σοβαρά την πίστη στις ΗΠΑ ως τον εν δυνάμει παγκόσμιο ηγέτη, γιατί μία από τις βασικές αλλαγές από το βρετανικό παγκόσμιο σύστημα στο αμερικανικό ήταν η αποαποικιοποίηση, καθώς μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ΗΠΑ προβλήθηκαν ως εγγυητές της ελευθερίας απέναντι τόσο σε δικτατορίες όσο και σε επιθετικά κράτη.
Η αμερικανική ισχύς ακυρώνεται από την πραγματικότητα. Για δύο χρόνια, η Ουκρανία πολεμά επί ίσοις όροις τη Ρωσία, τη δεύτερη ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη στον κόσμο, καταστρέφοντας ρωσικά τανκς εκατομμυρίων δολαρίων με drones αξίας μερικών χιλιάδων δολαρίων. Οι Χούθι τώρα χρησιμοποιούν drones απειλώντας τη ναυσιπλοΐα σε μία από τις πιο σημαντικές εμπορικές υδάτινες οδούς της παγκόσμιας οικονομίας. Η αποτελεσματικότητα των αμερικανικών συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων είναι απλώς μέτρια. Εν τω μεταξύ, οι αμερικανικές πυραυλικές επιθέσεις από βάσεις, πλοία και αεροπλάνα σε όλη την περιοχή είναι κάτι παρά πάνω από αναποτελεσματικές, επειδή ενισχύουν τους αντιπάλους και αναγκάζουν τις μη συμμαχικές χώρες να επανατοποθετήσουν τους εαυτούς τους σε απόσταση ασφαλείας από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.
Αντί να προβάλλουν ισχύ, οι ΗΠΑ χρειάζονται να προβάλλουν νοημοσύνη, δημιουργώντας λύσεις για τις πολλές κρίσεις που πλήττουν το παγκόσμιο σύστημα. Η σημερινή αμερικανική κυρίαρχη τάξη δεν βλέπει τα πραγματικά προβλήματα και δεν προτείνει καμία πραγματική λύση. Η πιθανότητα αλλαγής φρουράς που θα ωθήσει τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές ελίτ σε μια πιο έξυπνη στάση είναι εξαιρετικά χαμηλή, κοιτώντας τον εκλογικό χάρτη.
Από τους Τραμπικούς, που ρίχνουν λάδι στη φωτιά στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, μέχρι τους Μπάιντεν, που δοκιμάζουν τις ίδιες παλιές τεχνικές ελπίζοντας σε διαφορετικά αποτελέσματα, το πολιτικό κατεστημένο βρίσκεται σε πόλεμο με τον εαυτό του. Πολιτικοί, τεχνοκράτες και επενδυτές εκλαμβάνουν προτάσεις που είναι πραγματικά αναγκαίες για να σωθεί το τρέχον παγκόσμιο σύστημα σαν ένα παράξενο μείγμα προδοσίας, προοδευτικών ανοησιών και σοσιαλιστικής επανάστασης.
Ο δρόμος των BRICS
Σε αυτό το σημείο φαίνεται απίθανο ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να διασώσουν το σχέδιό τους για παγκόσμια κυριαρχία, αλλά μέχρι να εμφανιστεί ένας αποτελεσματικός νέος ηγέτης με μια πειστική νέα αρχιτεκτονική, αυτό σημαίνει ότι το τρέχον σύστημα θα συνεχίσει να υφίσταται, παρακμάζοντας όλο και περισσότερο με συγκρούσεις, πολέμους και ακόμη και νεοφασιστικά καθεστώτα σε ορισμένες περιοχές, μέχρι να συμβεί μια αποφασιστική αλλαγή προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση.
Στο δοκίμιο «Αναρχία στα Παγκόσμια Συστήματα», ο Alex Gorrion υποστηρίζει ότι ο επόμενος παγκόσμιος αρχιτέκτονας θα είναι πιθανώς η Κίνα ή ενδεχομένως η Ινδία.
Πριν εξετάσουμε αυτές τις πιθανότητες, ας ρίξουμε μια ματιά σε ένα χαρακτηριστικό του θεωρητικού πλαισίου που χρησιμοποιούμε, το παγκόσμιο σύστημα. Ο πιο σχετικός θεωρητικός είναι ο Τζιοβάνι Αρίγκι, ο οποίος συνδύαζε μια κατά κύριο λόγο υλιστική ανάλυση των παγκόσμιων οικονομικών ροών με μια κατά κύριο λόγο αναρχική ανάλυση της εξουσίας και του κοινωνικού σχεδιασμού υπό το σύγχρονο κράτος. Φυσικά δεν αποδίδει τα εύσημα στους αναρχικούς, αλλά είναι ακαδημαϊκός, οπότε αυτό είναι αναμενόμενο.
Στην πρώτη έκδοση του βιβλίου του ” Τα μονοπάτια του Κεφαλαίου”, που δημοσιεύθηκε το 1994, ο Αρίγκι κάνει αυτό το τολμηρό βήμα: μια πρόβλεψη. Και το παίρνει εντελώς λάθος, λέγοντας ότι η Ιαπωνία θα είναι ο αρχιτέκτονας και ηγέτης του επόμενου παγκόσμιου συστήματος. Σε μια μεταγενέστερη έκδοση του βιβλίου ωστόσο, κάνει το σωστό και αναγνωρίζει ότι έκανε λάθος και ότι πιθανότατα η ηγέτιδα δύναμη του μέλλοντος θα είναι η Κίνα. Ωστόσο, δεν προσφέρει μια πειστική ανάλυση για το ποιο ελάττωμα της θεωρίας τον οδήγησε να κάνει αρχικά αυτό το λάθος.
Στο κείμενο «Αναρχία στα Παγκόσμια Συστήματα» υποστηρίζεται ότι το λάθος του Αρίγκι προκύπτει από την προτίμηση του προς την υλιστική πλευρά του δικού του θεωρητικού εργαλείου, έναντι της αναρχικής οπτικής. Η συσσώρευση κεφαλαίου δεν είναι η κινητήρια δύναμη του παγκόσμιου συστήματος. Είναι ένα αναγκαίο καύσιμο, αλλά η συσσώρευση κεφαλαίου δεν συμβαίνει χωρίς την αρχιτεκτονική και τον στρατηγικό σχεδιασμό των κρατών. Μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε πόσο προφανές θα έπρεπε να είναι αυτό, αν αφήσουμε τους εαυτούς μας να δουν εκ των υστέρων το πόσο γελοία ήταν η πρόβλεψη ότι η Ιαπωνία θα ήταν η νούμερο ένα παγκόσμια δύναμη. Αυτή η πρόβλεψη βασιζόταν σε στατιστικά στοιχεία για την οικονομική ανάπτυξη της Ιαπωνίας, αφήνοντας έξω τον μη ποσοτικοποιήσιμο παράγοντα: τον στρατηγικό σχεδιασμό και τις διαμάχες εξουσίας των κρατών.
Η Ιαπωνία δεν θα μπορούσε να είναι ο επόμενος παγκόσμιος αρχιτέκτονας, διότι δεν είχε κερδίσει ποτέ έναν πόλεμο ενάντια στον παλιό ηγέτη, τις ΗΠΑ, και έτσι δεν είχε αποκτήσει κάποιο χώρο αυτονομίας μέσα στον οποίο θα μπορούσε να αρχίσει να κατασκευάζει έναν νέο σχεδιασμό. Μόλις η Ιαπωνία αμφισβήτησε τις ΗΠΑ— σε καθαρά οικονομικό επίπεδο— στη δεκαετία του ’80, οι Αμερικανοί σχεδιαστές απλώς έκοψαν την παροχή χρήματος. Μετά τον Πόλεμο της Κορέας όμως, η Κίνα είχε αυτή τη στρατιωτική νίκη έναντι των ΗΠΑ, και άρα έναν χώρο περιφερειακής αυτονομίας.
Θα μπορούσε λοιπόν η Κίνα να είναι ο αρχιτέκτονας του επόμενου παγκόσμιου συστήματος, και πώς θα μπορούσε αυτό να μοιάζει;
Για αρχή, η Κίνα δεν φαίνεται να έχει τη στρατιωτική δύναμη που απολάμβαναν οι προηγούμενοι αρχιτέκτονες του παγκόσμιου συστήματος. Τον 18ο και 19ο αιώνα, οι Βρετανοί είχαν τον πιο ισχυρό στόλο του κόσμου, πράγμα που τους έδινε παγκόσμια στρατιωτική εμβέλεια. Στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι ΗΠΑ είχαν τον πιο αποτελεσματικό στρατό, τον μεγαλύτερο στόλο αεροπλανοφόρων, πυρηνικές βόμβες, βομβαρδιστικά μεγάλων αποστάσεων, και στρατιωτικές βάσεις με διαδρόμους προσγείωσης αρκετά μεγάλους για αυτά τα βομβαρδιστικά, σε όλο τον κόσμο.
Σήμερα, η Κίνα κατέχει προηγμένη τεχνολογία, αλλά μόλις πρόσφατα απέκτησε έναν στόλο ανοιχτής θάλασσας και πολύ πιο πρόσφατα επεκτάθηκε σε διαπλανητικό επίπεδο, στήνοντας τις πρώτες στρατιωτικές βάσεις στην ανατολική Αφρική. Ωστόσο, αυτή η διάκριση μπορεί να μην είναι τόσο σημαντική όσο ήταν στο παρελθόν.
Δεν υπάρχει κράτος που η κινεζική κυβέρνηση θα πρέπει να ανατρέψει ή να κατακτήσει για να πάρει τη θέση του ως παγκόσμιος αρχιτέκτονας (η Ταϊβάν μοιάζει να είναι αυτό το κράτος, αν και για λόγους πολύ πιο σχετικούς με την ιδεολογία της Κινεζικής άρχουσας τάξης παρά με την θέση της Κίνας στην παγκόσμια σκηνή· η Ταϊβάν, στην πραγματικότητα, θα μπορούσε να γίνει το Ισραήλ της Κίνας). Στο τρέχον σύστημα, ο ανοιχτός πόλεμος έχει δείξει φθίνουσες αποδόσεις. Καμία μεγάλη δύναμη δεν έχει συγκρουστεί ανοιχτά από το 1945 και όλες οι μεγάλες επεμβάσεις των δύο παγκόσμιων δυνάμεων (Βιετνάμ για τις ΗΠΑ και τους Σοβιετικούς, Αφγανιστάν για τους Σοβιετικούς, Αφγανιστάν και Ιράκ για τις ΗΠΑ) τους κόστισαν τελικά περισσότερα από όσα κέρδισαν.
Η μόνη στρατιωτική ικανότητα που πιθανώς θα χρειαζόταν η Κίνα για να αναλάβει τον ρόλο του παγκόσμιου ηγέτη είναι η επιχειρησιακή ικανότητα για αποτροπή και σταθεροποίηση. Αποτροπή σημαίνει απλώς ότι η Κίνα θα αποτελεί στρατιωτική απειλή αρκετά ισχυρή ώστε κανένα άλλο κράτος να μην τολμά να της επιτεθεί ανοιχτά σε αυτήν ή στα μικρότερα κράτη που η ίδια θεωρεί ως την κύρια ζώνη επιρροής της. Οι επιχειρήσεις σταθεροποίησης θα απαιτούσαν από την Κίνα να προβάλει τη δύναμη της διεθνώς για να προστατεύσει τη ροή του εμπορίου και τις μεγάλες επενδύσεις. Οι βάσεις της στην Ανατολική Αφρική είναι καλά τοποθετημένες για να βοηθήσουν στην αστυνόμευση των διαδρομών προς την Ερυθρά Θάλασσα και τη Διώρυγα του Σουέζ μέσω των οποίων ρέει μεγάλο μέρος του εμπορίου μεταξύ Ευρώπης και Ασίας.
Ωστόσο, αν προχωρήσουμε αυτή την ανάλυση περαιτέρω, θα ήταν λάθος να υποθέσουμε ότι απαιτείται ένα μόνο κράτος να είναι η μοναδική στρατιωτική και οικονομική υπερδύναμη για να ξεκινήσει ένα νέο παγκόσμιο σύστημα. Από τη Βεστφαλιανή κυριαρχία[2] μέχρι τα Ηνωμένα Έθνη, όλα τα προηγούμενα παγκόσμια συστήματα βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό στη συνεργασία (μεταξύ των εθνών-κρατών) και αν όχι στη συναίνεση, τότε τουλάχιστον στη συγκατάθεση.
Αυτό μπορούμε να το δούμε πιο καθαρά με τις χώρες του συνασπισμού BRICS, ένα σχήμα που προδιαγράφει καλύτερα ένα πιθανό νέο παγκόσμιο σύστημα. Οι BRICS, μαζί με την Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα και άλλους συνδεδεμένους θεσμούς, αποτελούν έναν αντίβαρο στο G7 και το ΔΝΤ. Πρόκειται για τις υπερδυνάμεις του λεγόμενου αναπτυσσόμενου κόσμου: Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα όταν ξεκίνησε το 2009, με τη Νότια Αφρική να προστίθεται έναν χρόνο αργότερα. Στην αρχή αυτού του έτους εντάχθηκαν η Αίγυπτος, η Αιθιοπία, το Ιράν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Σαφώς, οι BRICS επιτυγχάνουν σημαντική ανάπτυξη με τις αρχικές πέντε χώρες να αποτελούν το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 33% του παγκόσμιου ΑΕΠ (ή 27% αν δεν προσαρμοστεί σύμφωνα με την αγοραστική δύναμη). Αυτά σε σύγκριση με το ΝΑΤΟ (το οποίο είναι στρατιωτική συμμαχία και όχι οικονομική όπως οι BRICS), με 31 μέλη που αντιπροσωπεύουν το 55% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών, το 12% του παγκόσμιου πληθυσμού και πάνω από το ένα τρίτο του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Εντωμεταξύ, η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα με έδρα τη Σαγκάη, έχει συνολικά κεφάλαια 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με 34 δισεκατομμύρια δολάρια σε εγκεκριμένα δάνεια ετησίως. Αυτό είναι πολύ λιγότερο από τα 932 δισεκατομμύρια δολάρια που αποτελούν τους συνολικούς πόρους του ΔΝΤ, αλλά δεν είναι και αμελητέο ποσό.
Τόσο ο ΟΗΕ όσο και το ΔΝΤ ιδρύθηκαν στις ΗΠΑ (με την πρώτη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ να συγκαλείται στο Ηνωμένο Βασίλειο, τον στενότερο σύμμαχο των ΗΠΑ). Ο κύριος αντίπαλος των ΗΠΑ, η ΕΣΣΔ, συμπεριλήφθηκε στον ΟΗΕ μιας και ο σκοπός του ήταν να αποτελεί ένα παγκόσμιο οργανισμό που να περιλαμβάνει όλα τα σύγχρονα κράτη, αλλά οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν τον ΟΗΕ συστηματικά για να περιορίσουν τους αντιπάλους τους, ή τον αποδυνάμωσαν όταν δεν μπορούσαν να επιβληθούν. Και αρχικά η ΕΣΣΔ δεν συμπεριλήφθηκε στο ΔΝΤ και σε παρόμοιους χρηματοπιστωτικούς θεσμούς, αν και με την πάροδο του χρόνου προσκλήθηκε και ενσωματώθηκε. Με άλλα λόγια, το σύστημα των ΗΠΑ υποστήριζε ότι είναι παγκόσμιο αλλά το έκανε με τρόπους που ωφελούσαν διακριτικά τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.
Οι BRICS, από την άλλη πλευρά, ακολουθούν μια διαφορετική στρατηγική. Η συμμαχία δίνει στον εαυτό της τη δυνατότητα να είναι αντιηγεμονική, χωρίς να προσποιείται ότι είναι παγκόσμια. Είναι πολύ ξεκάθαρα ένα αντίβαρο στους κυρίαρχους οικονομικούς θεσμούς και συμμαχίες (το G7 και το ΔΝΤ). Και όμως, προσφέρεται για πιο ουσιαστική συνεργασία. Ειδικά κατά την ίδρυσή της το 2009, η Κίνα αποτελούσε την οικονομική δύναμη της συμμαχίας. Η Κίνα έχει συνεχιζόμενες πολιτικές και οικονομικές αντιπαλότητες καθώς και συνοριακές διαφορές, τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ινδία. Και όμως, και οι δύο αυτές χώρες προσκλήθηκαν να αποτελέσουν την αρχική βάση και η ιδρυτική σύνοδος κορυφής πραγματοποιήθηκε όχι στην Κίνα αλλά στη Ρωσία (αν και όχι χωρίς σημασία, στο Γεκατερίνμπουργκ, που βρίσκεται στην Ασία).
Δεν υπάρχει τίποτα επαναστατικό στο σύστημα που σχεδιάζει η Κίνα. Είναι απολύτως μια συνέχεια του παγκόσμιου συστήματος του καπιταλισμού, που κυβερνά τον κόσμο με όλο και πιο σφιχτό έλεγχο από τον 16ο αιώνα. Ωστόσο, επιδεικνύει ορισμένες διαφορετικές οργανωτικές αρχές.
Στο σύστημα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, μπορούμε να εντοπίσουμε τις εξής αρχές.
Αποαποικιοποίηση των Εθνών: οι ΗΠΑ διαφοροποιήθηκαν από τη Μεγάλη Βρετανία, την μεγαλύτερη αποικιοκράτική δύναμη στην παγκόσμια ιστορία, υποστηρίζοντας την “αποαποικιοποίηση”… μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Κάθε έθνος-κράτος θα πρέπει να έχει μια κυβέρνηση κατά τα δυτικά πρότυπα, αλλά οι αποικισμένοι πληθυσμοί δεν επιτρέπεται να αυτοκαθοριστούν. Τα σύνορα συνήθως σχεδιάστηκαν από τους πρώην αποικιοκράτες και η ανεξαρτησία θα δινόταν μόνο όταν οι πρώην αποικιοκράτες και οι ΗΠΑ αποφάσιζαν ότι μια νέα (τοπική) άρχουσα τάξη ήταν έτοιμη να αναλάβει την εξουσία. Έτσι, οι περισσότερες καταπιεστικές δυναμικές εξουσίας της αποικιακής εποχής επιβίωσαν μετέπειτα στην εποχή της αποαποικιοποίησης.
Νεοφιλελευθερισμός: η Διεθνής Νομισματική Τράπεζα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου ώθησαν τις παγκόσμιες οικονομίες μακριά από τον προστατευτισμό και προς την απελευθέρωση της νομισματικής πολιτικής έτσι ώστε, θεωρητικά, οι καπιταλιστές οπουδήποτε στον κόσμο να μπορούν να επενδύσουν οπουδήποτε το επιθυμούν. Η έννοια της «ελεύθερης αγοράς» ήταν καθαρή μυθολογία, καθώς οι μεγάλες επενδύσεις σε φτωχότερες χώρες τείνουν να έχουν μονοπωλιακά χαρακτηριστικά και οι ισχυρές χώρες μπορούσαν να καταστρέψουν τα νομίσματα των λιγότερο ισχυρών χωρών. Επιπλέον, οι επενδύσεις σε πρώην αποικισμένες χώρες τείνουν να επιτυγχάνουν κέρδη με καθαρά κερδοσκοπικό, χρηματοοικονομικό τρόπο ή/και ενισχύοντας οικονομίες εξαγωγών/εξορύξεων/φυτειών.
Δημοκρατία και Ανθρώπινα Δικαιώματα: οι ΗΠΑ προώθησαν την καθολική δημοκρατία με εγγυήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ωστόσο, από όλες τις οργανωτικές αρχές αυτές αποδείχθηκαν οι πιο ατελείς. Οι επενδυτές συχνά διαπίστωναν ότι ήταν πιο βολικό να συνεργάζονται με δικτατορίες, ειδικά όταν ο στόχος τους ήταν το γρήγορο κέρδος ή η κατασκευή εξαιρετικά καταστροφικών μεγάλων έργων. Και οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Γαλλία, η Ολλανδία και η Βελγική πολιτική ελίτ ήταν πολύ ζηλότυπες με την εξουσία τους για να επιτρέψουν ελεύθερες εκλογές, όταν αυτό σήμαινε ότι μια τοπική κυβέρνηση θα κέρδιζε σε δύναμη και θα την έκανε την χώρα λιγότερο υπάκουη, ή όταν η νέα κυβέρνηση δεν ευνοούσε τους ενδεδειγμένους επενδυτές. Ως εκ τούτου, αυτά τα κράτη του ΝΑΤΟ ιδίως, εμπλέκονταν σε πραξικοπήματα και υποστήριζαν δικτατορίες σε όλο τον κόσμο, στην «πίσω αυλή της Αμερικής» ή στις πρώην αποικίες σε όλη την Αφρική και την Ασία, αντίστοιχα. Όσο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αποδείχθηκε ότι ήταν μια έννοια σε μεγάλο βαθμό χωρίς περιεχόμενο στις ιεραρχικές κοινωνίες που παράγουν τεράστιες ανισότητες.
Θα χρειαζόμασταν εδώ μια καλύτερη ανάλυση, αλλά πιστεύω ότι οι οργανωτικές αρχές που προωθεί η Κίνα μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
Κρατική Κυριαρχία: αν και η Κίνα ασκεί σε μεγάλο βαθμό πολιτικές εθνοκάθαρσης και θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως κράτος εποικισμού σε τουλάχιστον τα μισά από τα εδάφη που την απαρτίζουν, και ο ίδιος ο Σι θα μπορούσε να περιγραφεί ακριβέστερα ως ένας βαθιά εθνικιστής σοσιαλιστής, η Κίνα δεν δίνει έμφαση στο έθνος-κράτος ως οργανωτική αρχή σε παγκόσμιο επίπεδο. Πολύ πιο σημαντική αρχή αποτελεί η κρατική κυριαρχία: εντός των συνόρων του, το κάθε κράτος έχει τη νομιμοποίηση να κάνει ό,τι θέλει. Μπορεί να επιβάλει εθνική ομοιογένεια, μπορεί να καταργήσει τις ιδέες περί έθνους εντελώς. Το τι κάνει είναι δική του δουλειά και κανενός άλλου. Υποθετικά, διαφωνίες γύρω από τα υπάρχοντα σύνορα μεταξύ κυρίαρχων κρατών θα πρέπει να επιλύονται μέσω διμερούς διπλωματίας. Επίσης υποθετικά, καθώς θα αυξάνεται η στρατιωτική ισχύς, η Κινεζική άρχουσα τάξη θα υποστηρίζει πραξικοπήματα και αλλαγές καθεστώτος σε ασθενέστερες χώρες σε όλη την Ασία, την Ωκεανία, τη Λατινική Αμερική και την Αφρική, αλλά θα χρειάζεται να βρίσκει έναν αποτελεσματικό τρόπο διακυβέρνησης ή δικαιολόγησης αυτών των έκτακτων ενεργειών.
Επενδύσεις σε υποδομές: η Κίνα θα συνεχίσει να υποστηρίζει το παγκόσμιο ελεύθερο εμπόριο, ισορροπώντας ως συνήθως μεταξύ της παροχής στρατηγικής υποστήριξης σε σημαντικές εγχώριες εταιρείες και της διασφάλισης της δυνατότητας για τις κυβερνήσεις να προσελκύουν επενδύσεις από οπουδήποτε στον κόσμο, το δικαίωμα των επενδυτών να επενδύουν οπουδήποτε στον κόσμο. Αλλά σε αντίθεση με την έμφαση στο καθαρό κέρδος, όπως στο αμερικανικό σύστημα, μπορεί να υπάρξει μια πραγματική στροφή προς την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, που επιτυγχάνεται αρχικά μέσω μεγάλων έργων «βελτίωσης» των υποδομών στις μετα-αποικιακές χώρες. Με άλλα λόγια, η Κίνα -και η Ινδία και η Βραζιλία- πιθανότατα θα επιδιώξουν να επιτύχουν μια επέκταση της πραγματικής παραγωγής, όχι μόνο της εγχώριας αλλά σε όλο τον κόσμο.
Ποιότητα ζωής: Δεδομένου του τεχνοκρατικού υποβάθρου της, η Κινεζική άρχουσα τάξη είναι πιθανό να προκρίνει την έμφαση στην ποιότητα ζωής έναντι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ποιότητα ζωής, σύμφωνα με τη θρησκεία του καπιταλισμού, είναι κάτι που μπορεί να μετρηθεί ποσοτικά, σε αντίθεση με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και η προώθηση αυτής της αντίληψης της ποιότητας ζωής συνάδει με την αυξημένη επένδυση στην ανάπτυξη των υποδομών, ενώ η έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενθαρρύνει παραβιάσεις της κυριαρχίας άλλων κρατών. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ένα υπόλειμμα του πατερναλισμού των αποικιοκρατικών, χριστιανικών χωρών που χρειάζονται να βεβαιωθούν ότι οι αποικιοκρατούμενοι λαοί έχουν μάθει να απαγγέλουν τα κατάλληλα δόγματα πριν μπορέσουν να τους εμπιστευθούν την ανεξαρτησία τους. Η ποιότητα ζωής, ωστόσο, μπορεί να αποτελέσει ένα κοινό σημείο μεταξύ διπλωματών που εργάζονται για μια πολιτική τάξη η οποία βασίζεται στην απόλυτη κρατική κυριαρχία και τεχνοκρατών- επενδυτών που επιδιώκουν την οικονομική ανάπτυξη μέσω επενδύσεων σε υποδομές. Η υπόσχεση για υψηλότερη ποιότητα ζωής μπορεί επίσης να αποτελέσει μια αποτελεσματική στρατηγική για τον κατευνασμό πιθανών απειλητικών λαϊκών κινημάτων.
Τόσο το παράδειγμα όσο και οι πόροι που προσφέρουν οι BRICS αποδεικνύονται ελκυστικά. Μόνο φέτος, το Ιράν ήταν μία από τις πολλές νέες χώρες που εντάχθηκαν στις BRICS, παρά τις προσπάθειες των ΗΠΑ να απομονώσουν την Τεχεράνη.
Πώς θα έμοιαζε το σημείο καμπής, που θα προαναγγέλλει την αρχή ενός νέου παγκόσμιου συστήματος;
Οι BRICS δεν θα ήταν απαραίτητα το όχημα για το νέο παγκόσμιο σύστημα, ειδικά επειδή η συμμαχία σχεδιάστηκε ως ένα οικονομικό και πολιτικό αντίβαρο μέσα στο τρέχον παγκόσμιο σύστημα. Αλλά, παρόμοια με τη σχέση μεταξύ της Κοινωνίας των Εθνών και των Ηνωμένων Εθνών, δίνει μια καλή ένδειξη για το πώς θα έμοιαζε το νέο σύστημα.
Θα μπορούσε εύκολα να ξεκινήσει ως συμμαχία ή κάποιου είδους συνθήκη, μετά από μια παγκόσμια ύφεση και την εξάπλωση ενός ή δύο περιφερειακών πολέμων. Η συνθήκη ή η συμμαχία θα μπορούσε να μίλαγε μια γλώσσα που να αναφέρεται στον σεβασμό των συνόρων και της εσωτερικής κυριαρχίας των κρατών και στη δέσμευση για διαμεσολάβηση αντί του πολέμου. Θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως ένα win-win (αντί για το αρνητικό άθροισμα του ανοιχτού πολέμου) εάν ήταν η επέκταση μιας ήδη υπάρχουσας, επιτυχημένης συμμαχίας μεταξύ οικονομικών μεγάλων δυνάμεων. Αυτή η συμμαχία θα έστελνε ανοιχτή πρόσκληση σε όλες τις άλλες χώρες, απαιτώντας μια ανανέωση της δέσμευσης για ελεύθερο εμπόριο, ενώ θα ανακοίνωνε μεγάλες επενδύσεις ως κίνητρο. Αντί για τον επιθετικό δανεισμό του ΔΝΤ, αυτές οι επενδύσεις θα σχεδιάζονταν φαινομενικά για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών σε όλο τον κόσμο και την αύξηση της ποιότητας ζωής.
Οι αρχικοί υπογράφοντες αυτής της συμμαχίας θα πρέπει πιθανώς να περιλαμβάνουν την Κίνα, την Ινδία, τη Βραζιλία, τη Νότια Αφρική, την Ινδονησία, την Αίγυπτο, ίσως την Αργεντινή και τη Σαουδική Αραβία, και— κρίσιμα— την Ευρωπαϊκή Ένωση, ή τουλάχιστον τη Γερμανία και τη Γαλλία. Όπως σημειώθηκε, η ΕΕ έχει ήδη αρχίσει να απομακρύνεται από τις ΗΠΑ και να διατηρεί ανοιχτές προοπτικές για χτίσιμο καλών σχέσεων με την Κίνα.
Μια σημαντική αλλαγή που θα μπορούσε να γείρει την πλάστιγγα, θα ήταν μια πιθανή χρεωκοπία των ΗΠΑ σε μια μελλοντική ύφεση, ή το να εξακολουθήσουν οι ΗΠΑ τη αχαλίνωτη στρατιωτική επιθετικότητα σε όλο τον κόσμο, χωρίς μια αντίστοιχη δέσμευση προς τους ιστορικούς συμμάχους τους.
Η νέα συμμαχία θα ξεκινούσε αυτοβούλως μεταξύ μιας ομάδας χωρών, αλλά θα επεκτεινόταν παγκοσμίως και θα ξεπερνούσε γρήγορα τον ΟΗΕ και το ΔΝΤ σε νομιμοποίηση, λειτουργικότητα και πόρους.
Ποιες θα ήταν οι πρώτες εντάσεις που θα αντιμετώπιζε ένα τέτοιο παγκόσμιο σύστημα; Δεν τίθεται θέμα πως η Συμφωνία του Παρισιού ή ο ΟΗΕ έχουν οποιαδήποτε πραγματικά θετική επίδραση στην αντιμετώπιση της πλανητικής καταστροφής, αλλά η έμφαση των BRICS στη χρήση «κυρίαρχων πόρων» (ορυκτών καυσίμων) για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης και την πληρωμή μιας ενεργειακής μετάβασης αποκλείει άμεσα οποιεσδήποτε πραγματικές εναλλακτικές για τον πλανήτη. Αυτό σημαίνει ότι η επιταχυνόμενη και καταστροφική κλιματική αλλαγή θα είναι το σκηνικό του νέου παγκόσμιου συστήματος. Οι αλλαγές καιρού αποδεικνύονται πιο καταστροφικές για τις χώρες της εύκρατης ζώνης, αλλά αυτές είναι οι ίδιες χώρες που πρέπει να αναλάβουν το βάρος της εγκαινίασης ενός νέου παγκόσμιου συστήματος.
Οι Κινεζικές και Ινδικές επενδύσεις στην Αφρική πιθανότατα θα διατηρήσουν έναν απροκάλυπτα αποικιακό χαρακτήρα (περισσότερο, για παράδειγμα, από τις Βραζιλιάνικες επενδύσεις στη Λατινική Αμερική), εμποδίζοντας το νέο σύστημα να επωφεληθεί από τις αλλαγές βιτρίνας (ΣτΜ: change in branding στο πρωτότυπο) ή να αυξήσει την νομιμοποίηση του.
Οι αγώνες εξουσίας μεταξύ των πιο ισχυρών μελών της συμμαχίας θα μπορούσαν να αποδειχθούν αποσταθεροποιητικοί, ειδικά καθώς η Ινδία (μια δεξιά δημοκρατία) ξεπερνά την Κίνα σε οικονομική ανάπτυξη. Όπως έδειξε το κίνημα αντίστασης στο Χονγκ Κονγκ, η Κίνα, ως απολυταρχία, έχει λιγότερες επιλογές για την ενσωμάτωση της εξέγερσης. Στην ενδεχόμενη αδυναμία να καταστείλει ένα υπονομευτικό κίνημα με χρήση αστυνομικής βίας, η ηγεσία του ΚΚΚ θα μπορούσε να διασπαστεί και το σύστημα θα διαλυόταν.
Επίσης, οι δικτατορικές μορφές διακυβέρνησης σπάνια επιβιώνουν από ισχυρούς ηγέτες. Βέβαια, ο Σι δεν είναι δικτάτορας με τον τρόπο που ήταν ο Χίτλερ και ο Φράνκο. Υπάρχει ένας πολύ ισχυρός κομματικός μηχανισμός πίσω του και έχει εδραιώσει την εξουσία του στο Κόμμα την τελευταία δεκαετία.
Η Ινδία δεν θα διαλυθεί μετά τον Μόντι, αλλά η Ρωσία θα μπορούσε εύκολα να διαλυθεί μετά τον Πούτιν. Με την Κίνα, είναι δύσκολο να πει κανείς, επειδή οι προηγούμενες διοικήσεις του ΚΚΚ δεν είχαν την πολιτική ευστροφία του Σι, την ικανότητά του να κάνει επιθετικούς υπολογισμούς που να επικεντρώνονται στο πώς το κινεζικό κράτος θα μπορούσε να αυξήσει την ισχύ του χωρίς να αποδεχθεί καμία από τις διαθέσιμες επιλογές (π.χ. ούτε Μαοϊσμός, ούτε νέα Πολιτική Ανοικτών Θυρών).
Με άλλα λόγια, ο Σι και οι σύμβουλοί του έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν επινοητικά, ένα χαρακτηριστικό απαραίτητο για το σχεδιασμό ενός νέου παγκόσμιου συστήματος. Αλλά μέρος του συστήματος διακυβέρνησης του Σι έχει απαιτήσει μηδενική ανοχή σε οποιαδήποτε ανυπακοή ή διαφωνία, κάτι που θα δυσκολέψει σημαντικά μια αποτελεσματική διαδοχή όταν ο Σι δεν θα είναι πια παρών. Το κρίσιμο ερώτημα είναι, αν υπάρχει ο χώρος για διάλογο μακριά από τη δημοσιότητα στα ανώτερα και μεσαία επίπεδα του ΚΚΚ, προβάλλοντας δημοσίως συναίνεση και ενότητα; Ή η μέθοδος διακυβέρνησης του Σι δημιουργεί μια κουλτούρα υποτακτικών γραφειοκρατών που δεν μπορούν να αμφισβητήσουν μια κακή ιδέα; Αν ισχύει το δεύτερο, η Κίνα ίσως μπορέσει να βοηθήσει στην εκκίνηση ενός νέου παγκόσμιου συστήματος όσο ο Σι είναι επικεφαλής, αλλά μπορεί να μην παραμείνει το κυρίαρχο μέλος της κεντρικής συμμαχίας του συστήματος.
Μιλώντας για επανάσταση
Ειλικρινά, ο μόνος λόγος που αύξησα την πιθανότητα μιας επιτυχούς παγκόσμιας επανάστασης είναι επειδή τα παγκόσμια συστήματα εξουσίας αντιμετωπίζουν περισσότερες τριβές και γίνονται ανίκανα να προβάλουν τη σταθερότητα. Όχι επειδή γινόμαστε πιο δυνατοί.
Και ο κύριος λόγος που δεν γινόμαστε πιο δυνατοί από μόνοι μας, είναι επειδή έχουμε χάσει τη μνήμη και τη φαντασία μας.
Μέσα στην ένδεια βιωμάτων και την αλλοτρίωση που επιβάλλει ο καπιταλισμός, σπάνια γνωρίζουμε πώς να επιτύχουμε την οποιαδήποτε συνέχεια από τη μια γενιά στην άλλη, οπότε επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη ξανά και ξανά. Και λειτουργώντας υπό την αποικιακή νοοτροπία του ορθολογισμού έχουμε ξεχάσει ότι ο πραγματικός κόσμος δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τους κόσμους της φαντασίας. Αφήνουμε τον καπιταλισμό να τα φαντάζεται όλα για εμάς κι έχει ατροφήσει η δική μας φαντασία, έτσι ώστε να μην μπορούμε πλέον να στραφούμε στην επανάσταση ως μια σημαντική, ουσιαστική έννοια- επειδή ελάχιστοι γνωρίζουν πλέον πώς να φανταστούν μια επανάσταση.
Μόλις ξεπεράσουμε τις πρώτες στιγμές της επανάστασης- όπου μπορούμε να στηριχτούμε αποκλειστικά στο πάθος, την αυθόρμητη νοημοσύνη και τις καινοτόμες τακτικές μας-, από εκεί και πέρα, δεν έχουμε φανταστεί ποια βήματα θα κάνουμε στη συνέχεια. Έτσι, δεν κάνουμε καθόλου βήματα. Είτε γινόμαστε παθητικοί, είτε εξαντλούμαστε, είτε προσπαθούμε να επαναλάβουμε τις ίδιες χορευτικές κινήσεις που μας έφεραν σε εκείνο το σημείο. Ή δοκιμάζουμε ένα αντίθετο σύνολο χορευτικών κινήσεων (που συνήθως μας οδηγεί σε πολύ χειρότερο σημείο).
Αυτό είναι κρίμα γιατί έχουμε τη μεγαλύτερη ευχέρεια να χτίσουμε μια επανάσταση σε μια στιγμή όπως αυτή, όταν ένα παγκόσμιο σύστημα καταρρέει, και πριν αναζωογονηθεί ή πριν το επόμενο σύστημα έχει την ευκαιρία να εκκινήσει πλήρως την αντικατάστασή του.
Για να μην σπαταλήσουμε τις ευκαιρίες μας, όμως, πρέπει να θυμηθούμε πολλά πράγματα:
- Η Δημοκρατία είναι ο εχθρός μας. Η υποστήριξη της Δημοκρατίας, μας μετατρέπει μόνο σε καινοτόμους σχεδιαστές για την αναζωογόνηση του αμερικανικού σχεδίου.
- Η Δεξιά και η Αριστερά είναι τα δύο χέρια του Κράτους, εξίσου επικίνδυνα. Η πραγματική γραμμή σύγκρουσης βρίσκεται ανάμεσα στους πάνω και στους κάτω. Ωστόσο, η Δεξιά και η Αριστερά δεν είναι το ίδιο. Οι ακόλουθοι της Αριστεράς είναι κυρίως ειλικρινείς. Πρέπει να είμαστε παρόντες για να βοηθούμε με την συμμετοχή μας να διαδοθούν ουσιαστικές μορφές εξέγερσης, και πρέπει να μπορούμε κάθε φορά να καταδείξουμε στους Αριστερούς ψηφοφόρους την αληθινή φύση των ηγετών τους. Όσον αφορά τη Δεξιά, πρέπει πάντα να επιτιθέμεθα στα ψέματα και τις παρανοϊκές ιδέες της. Το κλειδί είναι να αφήνουμε την πόρτα ανοιχτή για τους ακόλουθους της Δεξιάς ώστε αυτοί να έχουν την ευκαιρία να προδώσουν την εξουσία, αλλά ποτέ να μην ενστερνιζόμαστε τις ανησυχίες τους. Πρέπει να χτίζουμε δύναμη βασισμένη στην εκτεταμένη αλληλεγγύη για να τους δείχνουμε τον δικό μας τρόπο, αλλά θα πρέπει και οι ίδιοι να μπορούν να κάνουν το κατάλληλο βήμα και να εγκαταλείψουν τις κοινωνικές ταυτότητες που βασίζονται στην καταπίεση.
- Ο μαρξισμός πρόδωσε τα ισχυρότερα επαναστατικά κινήματα του 19ου και 20ού αιώνα. Δεν αξίζει άλλες ευκαιρίες. Οι πρωτοπορίες, τα εξουσιαστικά κόμματα και οι ρεφορμισμοί πρόδωσαν τα ισχυρότερα κοινωνικά κινήματα των τελευταίων 100 ετών. Δεν αξίζουν άλλες ευκαιρίες.
- Η κατάργηση των φυλακών συνέβη ήδη στο παρελθόν, αλλά επειδή έμεινε ανολοκλήρωτη, άλλαξε μόνο τον τρόπο λειτουργίας των ιδρυμάτων της καταπίεσης χωρίς να τερματίσει την ίδια την καταπίεση. Η ουσιαστική κατάργηση πρέπει να εντοπίσει τη κοινή ρίζα της εκμετάλλευσης και της λευκής υπεροχής (πολλοί από τους σημερινούς υποστηρικτές της κατάργησης των σχέσεων σύγχρονης δουλείας και εκμετάλλευσης (abolitionists) προετοιμάζουν ήδη το έδαφος για μια δεύτερη μεγάλη ήττα μας- μέσα στη δική τους “νίκη”).
- Η αποαποικιοποίηση συνέβη ήδη. Αλλά επειδή ήταν πολιτική και όχι κοινωνική, η αποικία ουσιαστικά εξαπλώθηκε, εκπαιδεύοντας τους αποικιοποιημένους να ενεργούν όπως οι αποικιοκράτες τους. Για να καταστρέψουμε την αποικιοκρατία, πρέπει να καταστρέψουμε τις ρίζες, τις αρχές και τις μεθόδους της- την προσαρμογή, την υποταγή και την αφομοίωση.
- Μια επανάσταση πρέπει να θεσμίσει την αλληλεγγύη μεταξύ όλων των ανθρώπων, αλλά οι άνθρωποι πρέπει να είναι ειλικρινείς για τις καταβολές και την καταγωγή τους. Οι άνθρωποι που φέρουν μέσα τους μια κουλτούρα μεσαίας τάξης πρέπει να την ξεμάθουν, να την αποκηρύξουν, καθώς αυτή εκδηλώνεται μέσω μιας πολιτικής μορφής προνομίων και ανέσεων: χτίζοντας άτυπη κοινωνική εξουσία, εξομαλύνοντας αντιθέσεις και αποφεύγοντας τη σύγκρουση. Αυτή τη στιγμή, υπάρχει μια σταυροφορία για να καταστραφούν οι πρακτικές της μετασχηματιστικής δικαιοσύνης – και οι δύσκολες εμπειρίες από τις οποίες προέρχονται αυτές οι πρακτικές – υπέρ εκείνων των ειδικών συμπεριφορών (ταυτόχρονα εύθραυστες και κακόβουλες) που ευδοκιμούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
- Η επανάσταση είναι ζήτημα οργάνωσης, αλλά σχεδόν όλοι όσοι το θέτουν με αυτόν τον τρόπο περιορίζονται ήδη σε μια αντεπαναστατική ιδέα της οργάνωσης.
- Υπάρχει ένας άλλος τρόπος οργάνωσης του εαυτού μας, σχεδιασμού της δράσης και στρατηγικών βημάτων. Και υπήρχε από πάντα.
Προσπαθώ να αναπτύξω αυτά τα επιχειρήματα στα γραπτά μου και θα εστιάσω εκεί στα μελλοντικά μου έργα.
https://petergelderloos.substack.com
Επίλογος
Επιπλέον, κάτι στο οποίο δεν μπορώ να συνεισφέρω και πολύ: οι Μαύροι και οι Ιθαγενείς αναρχικοί χρειάζονται περισσότερο χώρο και υποστήριξη. Για να είναι πραγματικά επιτυχημένη, οποιαδήποτε επαναστατική προσέγγιση πρέπει να είναι πλουραλιστική, να είναι αντι-αποικιακή και να κατανοεί τις ρίζες της καταπίεσης. Η συγκεκριμένη ιστορική γενεαλογία του αναρχισμού που κατάγεται από την Ευρώπη δεν είναι επαρκής, ούτε για εμάς που είμαστε παγιδευμένοι μέσα στη λευκή υπεροχή και σίγουρα ούτε για όλους τους υπόλοιπους.
Για περισσότερα σχετικά με αυτές τις κατευθύνσεις, δείτε:
Klee Benally, “No Spiritual Surrender: Indigenous Anarchy in Defense of the Sacred”
Modibo Kadalie, “Intimate Direct Democracy”
Zoe Samudzi και William C. Anderson, “As Black As Resistance”
William C. Anderson, “The Nation on No Map”
Τέλος, ένα άρθρο που δίνει τροφή για σκέψη και αλληλεγγύη τόσο προς τους Κούρδους όσο και προς τους Παλαιστινίους – δύο λαούς που αντιμετωπίζουν γενοκτονία – και μία πρόσκληση για διεθνισμό από τα κάτω και όχι για διεθνισμό που ευνοεί τον κρατικό παράγοντα:
[1] ΣτΜ: με την κατάργηση της δουλείας στις ΗΠΑ
[2] ΣτΜ: Σε διπλωματικό επίπεδο, η Συνθήκη της Βεστφαλίας λειτούργησε ως εφαλτήριο μιας νέας δυναμικής στην πολιτική σκηνή της κεντρικής Ευρώπης, η μετέπειτα λεγόμενη Βεστφαλιανή κυριαρχία, δυναμική η οποία εστιάζει στη συνύπαρξη κυρίαρχων κρατών. Βάσει αυτού, οι όποιες εσωτερικές υποθέσεις ενός κράτους αφορούν το ίδιο το κράτος και συνεπώς οι παρεμβάσεις από τρίτους αποτελούν σφάλμα. Καθώς η ευρωπαϊκή πολιτική λογική εδραιώθηκε σε όλο τον κόσμο, τα Βεσταφαλιανά αυτά ιδεώδη, ειδικότερα δε η ιδέα του κυρίαρχου κράτους, αποτέλεσαν κεντρικό πυλώνα του διεθνούς δικαίου και της ανερχόμενης τάξης πραγμάτων. Πηγή: Wikipedia
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
