Αστικές Εξεγέρσεις, από τον BlackAngel

Στην ιστορία έχουν καταγραφεί διάφορες εξεγέρσεις σε αστικό περιβάλλον και για διάφορους λόγους. Αναταραχή και πόλη είναι στενά συνδεδεμένες μια και είναι ο χώρος που στεγάζονται τόσο η εξουσία, όσο και ο πληθυσμός που καταπιέζεται ποικιλοτρόπως από την πρώτη. Η αποτελεσματικότητα των ταραχών είναι κυρίως πολεοδομικό θέμα: πόσο εύκολα μπορούν να κινητοποιηθούν οι εξεγερμένοι, πόσο ευάλωτα είναι τα κέντρα εξουσίας και πόσο εύκολα η εξουσία μπορεί να καταστείλει τους «ταραχοποιούς». Η πολεοδομία στηρίζεται από θεσμικούς μηχανισμούς που με τη σειρά τους ελέγχονται από την εξουσία. Οι επαναστάσεις αποφασίζονται στις μεγάλες πόλεις πλέον και έτσι η εξουσία αποφασίζει να αλλάξει τον πολεοδομικό χάρτη ώστε να αντιμετωπίσει τις εξεγέρσεις. Στο Παρίσι του 19ου αιώνα (πόλη με μεγάλη παράδοση σε αστικές «ανταρσίες»), δίνεται το χρίσμα ανακατασκευής ουσιαστικά της πόλης σε ένα νομάρχη τον Hausmann. Ο Hausmann, ευνοούμενος του Αυτοκράτορα και έχοντας υπό τις διαταγές του όλες τις δημόσιες υπηρεσίες, απαλλοτριώνει τα στενάκια που αποτελούσαν χώρους διαφυγής για τους κυνηγημένους επαναστάτες και τα αντικαθιστά με ευθείς δρόμους που οδηγούν σε πλατείες. Δημιουργούνται για αυτό το σκοπό τριγωνικά οδικά δίκτυα με προνομιακή γωνιακή θέση (όποιος έχει επισκεφτεί το Παρίσι θα το διαπιστώσει αυτό ιδίοις όμμασι), τα γνωστά βουλεβάρτα, που διευκολύνουν το έργο των δυνάμεων καταστολής (δεν αλλάζει ο ρόλος τους δυστυχώς), μια και δε χρειάζεται να οδηγηθούν στα στενά με σκοπό να κυνηγήσουν το εξεγερμένο πλήθος, αλλά απλά περιμένουν τους επαναστάτες με τα οπλισμένα κανόνια τους στις πλατείες. Το Παρίσι αλλά και πολλές άλλες δυτικοευρωπαϊκές πόλεις αλλάζουν με γνώμονα μια στρατιωτική και κατασταλτική ανοικοδόμηση. Η πόλη τύπου Hausmann είναι γεγονός. Στην αστική αυτή αλλαγή, οι εξεγερμένοι δεν έμειναν απαθείς και ανενεργοί. Μελέτησαν το νέο αστικό τοπίο αλλάζοντας και τις τακτικές δράσης τους.Διανοούμενοι και άλλες πνευματικές προσωπικότητες της εποχής όπως ο Balzac, ο Hugo, ο Dickens, βρίσκουν χυδαίες τις μεταρρυθμίσεις του Hausmann, την ίδια στιγμή που βαρόνοι της εποχής όπως ο Von Moltke ή ο βουλευτής Picard, εκτιμούν το έργο του δηλώνοντας πως «οι σφαίρες δε ξέρουν να στρίβουν». Ο Bauntelaire, στο έργο του Les Fleurs du Mal (Τα Άνθη του Κακού), που αφιερώνει στον Hugo, αποτυπώνει τα συναισθήματα που προκαλεί η νέου τύπου πόλη (που σημειωτέον για χάρη της ασφάλειας που προσφέρει στην εκάστοτε εξουσία καταστρέφει ουσιαστικά τα περισσότερα αρχαία κτίρια που συνήθως ήταν «συνωστισμένα» στα απαλλοτριωμένα στενά), που αλλάζει, μια αλλαγή που η καρδιά του ανθρώπου δε μπορεί να ακολουθήσει. Αστικές αναταραχές παρατηρούνται από το Μεσαίωνα και πιο συγκεκριμένα από τη στιγμή που έχουμε ανάπτυξη των πόλεων και συγκέντρωση μεγάλου αριθμού κατοίκων μέσα σε αυτές. Οι περιοχές γύρω από τον Καθεδρικό ναό κατά κύριο λόγο αλλά και την αγορά, ήταν ιδανικές για εξεγέρσεις μια και συναθροίζονταν ο κύριος όγκος των πολιτών της πόλης-κράτους. Και στη προβιομηχανική περίοδο έχουμε μεγάλες αστικές αναταράξεις με την πτώση της Bastille να δεσπόζει (Γαλλική Επανάσταση), αλλά και το Palermo της Ιταλίας, στο οποίο μάλιστα έχουν καταγραφεί οι περισσότερες εξεγέρσεις (δώδεκα τον αριθμό). Η βιομηχανοποίηση της παραγωγής, η αύξηση του πληθυσμού και η μάζωξη της εργατικής κυρίως τάξης (για την πλειοψηφία δηλαδή) κάτω από άθλιες συνθήκες στο κλεινόν άστυ, προσδίδει ένα επαναστατικό χαρακτήρα, σε αυτές τις διαδηλώσεις που συνήθως «αποκρούονται» βίαια από το καθεστώς. Απλά σε αυτή την περίοδο ο καμβάς της πολεοδομικής ανάπτυξης που εμπεριέχει από τη μια μεσοαστικά οικήματα και από την άλλη μια αμιγώς βιομηχανική ζώνη, εξελίσσεται στα δύο αντίθετα άκρα της πόλης με αποτέλεσμα να επιδρά αρνητικά στη συνοχή μιας εξέγερσης. Βλέπουμε τόσο στο Λονδίνο («east end» με «west end», όσο και στο Paris («Concorde» με «Republique»), διαφορετικές περιοχές γεωγραφικά, κοινωνικά και πνευματικά. Δεν είναι τυχαίο που οι εξεγέρσεις που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα έχουν αφετηρία μια συγκεκριμένη περιοχή. Η εξουσία γνωρίζει το ρόλο τόσο αυτών των περιοχών όσο και των πανεπιστημίων για αυτό συχνά πυκνά (πολλές φορές και με προβοκατόρικες μεθόδους) «στοχοποιούνται» με σκοπό το «σκούπισμα» ή την κατάργηση του ασύλου.Οι δημοτικές αρχές παρουσιάζονται ευάλωτες στις εξεγέρσεις καθώς εκπροσωπούν την πεποίθηση ότι εξυπηρετούν τους πολίτες και όχι την εξουσία. Δεν είναι τυχαίο που οι εξεγερμένοι συνήθως κινούνται προς το δημαρχείο, τουλάχιστον σύμφωνα με το Γαλλικό πρότυπο εξέγερσης. Το μόνο «όπλο» της δημοτικής αρχής είναι ο πολεοδομικός μηχανισμός που αναφέραμε παραπάνω. Και για αυτόν τον «ενεργοποιούν» έχοντας πάντα υπόψη τους και αυτόν τον παράγοντα. Π.χ. οι συνοικίες του Brooklyn απέχουν εξεπίτηδες πολύ από το Δημαρχείο της New York. Είναι μια πολεοδομική επιλογή της δημοτικής αρχής για την αντιμετώπιση πιθανής εξέγερσης του πληθυσμού που κατοικεί υπό δυσμενείς συνθήκες στην εν λόγω περιοχή. Τέλος, οι κάτοικοι μιας περιοχής με δήμο, έχουν αναπτύξει έντονα το συναίσθημα της συμμετοχής στα κοινά. Για αυτό και προσπαθούν να κατηγοριοποιήσουν την «αγορά» (με την έννοια της ελεύθερης συνάθροισης διαφορετικών ανθρώπων) και να δημιουργήσουν περιοχές που η κάθε μία εξυπηρετεί και ένα σκοπό. Στην Ελλάδα έχουμε πχ το Γκάζι για διασκέδαση, το Παπάγου για ησυχία (εξου και το “υπνούπολη”), το Κολωνάκι για ψευτοπολυτέλεια κοκ. Με αυτό τον τρόπο «καταργούν» την αγορά με την αρχαία έννοια του όρου και όχι την εμπορική ιδιότητα μιας περιοχής. Το μόνο «αρνητικό» που έχει για την εξουσία η συγκεκριμένη επιλογή είναι πως ουσιαστικά κατηγοριοποιούν και τις κοινωνικές τάξεις με αποτέλεσμα να έχουν ορισμένες φορές αντίθετα αποτελέσματα από το επιθυμητό μια και με αυτόν τον τρόπο ενισχύουν την κοινωνική συνοχή του λαϊκού κινήματος. Μόνο «όπλο» της εξουσίας σε αυτή την περίπτωση είναι η αστική ανάπλαση των φτωχογειτονιών (για αυτό βλέπετε και στην Ελλάδα πρώην φτωχογειτονιές που η αριστερά είχε μεγάλη εκλογική παράδοση, να βρίσκεται στα «χέρια» συντηρητικών κομμάτων).